Jednym z istotnych elementów profilaktyki odleżyn jest regularne zmienianie pozycji pacjenta w celu odciążania miejsc narażonych na nadmierny ucisk. Jakie są najważniejsze zalecenia dotyczące prawidłowego pozycjonowania pacjenta z odleżynami?
Jak często trzeba zmieniać pozycję chorego?
Zmiany pozycji powinny następować nie rzadziej niż co 2 godziny w ciągu dnia i co 4 godziny w nocy. Eksperci podkreślają jednak, że czas, w którym pacjent może bezpiecznie przebywać w jednej pozycji, jest indywidualnie zmienny i mają na niego wpływ zróżnicowane czynniki ryzyka rozwoju odleżyn. W związku z tym u pacjentów obarczonych większym ryzykiem tego rodzaju ran (np. z powodu podeszłego wieku, niedożywienia, występowania choroby nowotworowej) zmiany pozycji będą musiały odbywać się częściej.
Jakie pozycje są odpowiednie dla pacjenta z odleżynami?
Wyróżnia się trzy podstawowe sposoby ułożenia ciała dla pacjentów z występującymi odleżynami lub zagrożonych ich wystąpieniem.
- Pozycja leżąca na plecach
Kończyny dolne powinny być ułożone prosto, bez rotacji zewnętrznej w stawach biodrowych. Kończyny górne powinny być uniesione na poduszkach, by uniknąć obrzęku, i lekko zgięte w stawach łokciowych. Głowa powinna stanowić przedłużenie tułowia.
- Pozycja leżąca na boku
W tej pozycji zagłówek łóżka powinien być ułożony płasko. Plecy należy podeprzeć wałkiem, klinem lub poduszką, a głowę ułożyć na poduszce w taki sposób, by nie występował ucisk na staw mostkowo-obojczykowy. Kończyna górna i dolna, które nie mają kontaktu z łóżkiem, powinny zostać ułożone na poduszkach na równej wysokości z tułowiem i zgięte w stawach pod kątem 90 stopni. Spodnia kończyna dolna powinna być ułożona prosto, natomiast górna powinna być wysunięta lekko do przodu.
- Pozycja leżąca na brzuchu
Ten rodzaj ułożenia może być stosowany tylko u tych chorych, u których nie występują zaburzenia oddechowe. W tej pozycji głowa powinna być zwrócona lekko w bok. Kończyny górne powinny być lekko odwiedzione, pod podudziami należy umieścić poduszki w celu uniknięcia podwijania palców.
Jakich zasad należy przestrzegać przy zmienianiu pozycji chorego?
- Unikać w jak największym stopniu dodatkowego uszkadzania delikatnej skóry pacjenta poprzez tarcie i ucisk. W tym celu należy korzystać ze specjalistycznego sprzętu do zmiany pozycji (maty i chusty ślizgowe, podnośniki, pasy transmisyjne i stabilizujące, łóżka rehabilitacyjne z wbudowanym systemem pozycjonowania).
- Dbać o stabilizację ułożenia chorego. Aby zapobiec zsuwaniu się pacjenta i ograniczyć działanie bocznych sił ścinających, przy pozycjonowaniu należy korzystać z wałków, klinów i poduszek.
Źródło: B. Włodarczyk, „Profilaktyka i leczenie odleżyn u pacjentów z chorobami układu krwiotwórczego”, w: „Hematologia” 2011, tom 2, nr 4, 349-362.
Przeczytaj także: Pierwsza pomoc przy oparzeniach dróg oddechowych
