Test
Rany powstałe w wyniku przeprowadzenia zabiegów chirurgicznych wykazują podobieństwa z ranami o innej etiologii, ale ich leczenie i pielęgnacja wymagają stosowania szczególnych procedur. Jakie wyróżnia się rodzaje ran chirurgicznych i o czym należy pamiętać w ich leczeniu?
Klasyfikacja ran chirurgicznych
Na podstawie poziomu czystości pola operacyjnego wyróżnia się cztery kategorie ran chirurgicznych. Pierwsza grupa to rany czyste. Nie wykazują one oznak infekcji lub stanu zapalnego, a ryzyko zakażenia jest niewielkie (w większości przypadków mniej niż 2 proc.). Rany zaliczane do czystych zazwyczaj nie obejmują organów wewnętrznych.
W przypadku ran czystych skażonych także nie występują wyraźne objawy zakażenia. Ten typ ran powstaje w wyniku zabiegów obejmujących organy wewnętrzne (przewód pokarmowy, drogi oddechowe, układ moczowo-płciowy).
Rany skażone to rany, w których dochodzi do skażenia wywołanego niezachowaniem podczas zabiegu zasad jałowości (przypadki zabiegów przeprowadzanych w trybie nagłym, powypadkowym).
Rany brudne charakteryzują się tym, że już w czasie przeprowadzania zabiegu operacyjnego w polu operacyjnym są obecne drobnoustroje odpowiadające za rozwój zakażenia.
Istotne jest także rozróżnienie pomiędzy ranami chirurgicznymi wynikającym z nacięcia tkanek oraz tymi, które polegają na wycięciu tkanek z powodu zmian chorobowych. W przypadku chirurgicznych ran ciętych występuje znacznie mniejsze napięcie tkanek, co sprawia, że włókna elastyny ulegają rozciągnięciu, natomiast włókna kolagenu się zbiegają. W ranach po wycięciu tkanek zachodzi odwrotna sytuacja. Różnica ta nie ma wpływu na rodzaj stosowanej terapii i pielęgnacji rany, ale jest znacząca dla powstawania blizn.
Pielęgnacja ran chirurgicznych
W pielęgnacji ran chirurgicznych ważną rolę odgrywają preparaty antyseptyczne. Stosowane na ranę opatrunki powinny zapewniać ochronę przed zakażeniami wtórnymi oraz uszkodzeniami mechanicznymi, a ponadto utrzymywać w ranie odpowiednią wilgotność i elastyczność.
Większość ran chirurgicznych to rany zamknięte i suche. Goją się one zazwyczaj szybko, jeżeli nie dojdzie do powikłań w postaci zakażenia lub rozejścia się rany.
Czynniki ryzyka w gojeniu ran chirurgicznych
Terapia i pielęgnacja ran chirurgicznych wymaga uwzględnienia potencjalnych czynników ryzyka, które mogą wpłynąć na wydłużenie bądź zaburzenie procesu gojenia rany. Można wyróżnić podstawowe kategorie takich czynników.
Kategoria pierwsza to czynniki związane ze stanem zdrowia pacjenta. Zalicza się do nich m.in. choroby współistniejące (cukrzyca, żółtaczka, alergie, schorzenia autoimmunologiczne), przyjmowane leki (np. glikokortykosteroidy), otyłość, niedożywienie, zakażenia drobnoustrojowe, chemioterapię, zaawansowany wiek, występowanie nałogów.
Kolejną ważną grupą są czynniki związane z raną, takie jak jej wielkość, występowanie stanu zapalnego bądź infekcji, niedokrwienie, reakcja na stosowane leczenie.
Na szybkość i skuteczność gojenia rany duży wpływ mają także kompetencje lekarza przeprowadzającego zabieg. Doświadczony specjalista jest w stanie zminimalizować uszkodzenia tkanek otaczających pole operacyjne oraz ryzyko wystąpienia powikłań takich jak rozejście się rany.
Ostatnią grupą czynników, na które należy zwrócić uwagę, są środki wykorzystywane do prowadzonej terapii i pielęgnacji rany. Czynniki takie jak koszt stosowanych opatrunków, ich dostępność i skuteczność, a także odpowiednie dostosowanie ich do stanu miejscowego rany (z uwzględnieniem obecności martwicy, wysięku, zakażenia) mają duży wpływ na to, w jaki sposób i jak szybko będzie przebiegało gojenie rany chirurgicznej.
Źródła: https://www.woundsource.com/, https://www.poradnikzdrowie.pl/, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Przeczytaj także: Jak przygotować pacjenta z cukrzycą do zabiegu operacyjnego?
