Bullosis diabeticorum (pęcherze cukrzycowe; BD) to specyficzny rodzaj niezapalnych zmian skórnych występujących u pacjentów z cukrzycą, szczególnie z niekontrolowaną chorobą. W obrębie dystalnych części kończyn spontanicznie tworzą się dobrze napięte pęcherze. Jak rozpoznać i leczyć bullosis diabeticorum?
Pęcherze w przebiegu bullosis diabeticorum najczęściej lokalizują się na podudziach lub grzbietach rąk. Zmiany obserwuje się ponadto w przypadku dużych wahań stężenia glukozy we krwi, długoletniej i niekontrolowanej cukrzycy, a także u pacjentów z nefropatią, polineuropatią i retinopatią.
Co jest przyczyną powstawania pęcherzy?
Patofizjologia pęcherzy cukrzycowych nie jest do końca jasna i może być wieloczynnikowa. Badania sugerują, że zmiany skórne mogą mieć związek z cukrzycą insulinozależną, nieinsulinozależną lub mikroangiopatią cukrzycową, która wpływa na przedwczesne starzenie się tkanki łącznej. Pacjenci z niewydolnością nerek w przebiegu cukrzycy mogą mieć łagodnie podwyższony poziom porfiryn w moczu, co również może przyczyniać się do powstawania pęcherzy. U niektórych pacjentów bullosis diabeticorum występowało również w stanie przedcukrzycowym i było oznaką rozwijającej się cukrzycy, a w kilku przypadkach rozwój zmian miał związek z nadmierną ekspozycją na światło UV, zwłaszcza u osób z nefropatią. Ponadto w literaturze wskazuje się, że pęcherze mogą mieć związek z zaburzeniami gospodarki wapniowej, magnezowej czy węglowodanowej, a także z polineuropatią i retinopatią.
Dokładna częstość występowania BD nie jest znana. W piśmiennictwie wskazano, że zmiany obserwowane są bardzo rzadko, nawet u poniżej 0,5 proc. chorych na cukrzycę. Z przeprowadzonych analiz wynika, że pęcherze występowały częściej u dorosłych mężczyzn z długoletnią i niekontrolowaną cukrzycą.
Jakie są objawy bullosis diabeticorum?
Bullosis diabeticorum rozpoczyna się od nagłego pojawiania się jednego lub więcej napiętych pęcherzy w obrębie zdrowej skóry, zazwyczaj na akralnych częściach ciała. W literaturze jako lokalizację zmian najczęściej opisuje się stopy, dystalne części nóg, ręce i przedramiona, rzadko tułowie. Pęcherze pojawiają się szczególnie na czubkach palców i na podeszwach stóp. Zmiany zwykle są bezbolesne, sporadycznie może jednak pojawić się delikatne uczucie pieczenia.
Pęcherze często rozwijają się nagle, przy braku urazu i mogą mieć wielkość od kilku milimetrów do kilku centymetrów. Zmiany zaczynają się powiększać i z napiętych pęcherzy przekształcają się w wiotkie i asymetryczne zmiany. Pęcherze pojawiające się w przebiegu BD wypełnione są przezroczystym płynem, rzadziej krwotocznym lub ropnym. Skóra właściwa wykazuje minimalny stan zapalny, obecne są również zmiany mikronaczyniowe charakterystyczne dla cukrzycy. Pęcherze mają charakter samoograniczający się i ustępują w ciągu 2-6 tygodni.
Jak rozpoznaje się i leczy bullosis diabeticorum?
W praktyce klinicznej bullosis diabeticorum rozpoznaje się na podstawie badań dodatkowych i przesiewowych, by wykluczyć inne rozpoznania, takie jak pemfigoid pęcherzowy czy porfirię. W leczeniu zmian najważniejsza jest ocena stanu pacjenta oraz kontrola glikemii. Zaleca się również badania w kierunku powikłań cukrzycy (retinopatia, neuropatia, nefropatia), dlatego pacjentom zalecane są również badania okulistyczne, neurologiczne i oceny funkcji nerek.
Pacjenci z bullosis diabeticorum powinni być stale monitorowani pod kątem rozwoju zakażenia i do czasu całkowitego wygojenia się zmian. Obecnie nie istnieją wytyczne dotyczące postępowania w przypadku zdiagnozowania BD. Ponieważ pęcherze mają charakter samoograniczający się – w piśmiennictwie niektórzy autorzy zalecają pozostawienie pęcherzy w stanie nienaruszonym, ponieważ stanowią one skuteczną barierę ochronną dla rany podstawowej. Inni autorzy zalecają z kolei przebicie pęcherza i zastosowanie miejscowych środków antyseptycznych w celu zapobiegania infekcji. W niektórych przypadkach opisywano również postępowanie chirurgiczne, gdy dochodziło do zakażenia tkanek miękkich, gdyż zwiększało to ryzyko zapalenia kości.
Źródła:
C. Chouk, N. Litaiem, „Bullosis Diabeticorum”, StatPearls Publishing, 2022
