Święta Bożego Narodzenia to magiczny czas, pełen ciepła, rodziny, aromatycznych potraw i… nieoczekiwanych wypadków. W pogoni za przygotowaniami, gotowaniem i dekorowaniem, łatwo zapomnieć o bezpieczeństwie. Choć chcemy, by te chwile były idealne, życie potrafi płatać figle, a świąteczna gorączka sprzyja różnym urazom. Jakie rany mogą przydarzyć się w święta i jak sobie z nimi radzić? Zebraliśmy dla Was praktyczne porady!

Oparzenia skóry – barszcz, olej, świeczki

Co może się zdarzyć?

• barszcz świąteczny: gotujący się barszcz to nie tylko symbol rodzinnych spotkań, ale także gorące, czerwone zagrożenie dla skóry. Rozlany barszcz może poparzyć dłonie, stopy lub inne części ciała;
• tłuszcz z patelni: w ferworze smażenia karpia rozgrzany olej łatwo pryska, powodując bolesne oparzenia;
• świeczki i dekoracje: blask świec na choince czy stole może dodać uroku, ale płomień bywa zdradliwy.

Jak zaopatrzyć oparzenie?

1. Chłodzenie – przy oparzeniach I stopnia (zaczerwienienie, pieczenie) natychmiast schłodź skórę pod bieżącą, letnią wodą przez 15-20 minut. Nie używaj lodu – może pogłębić to uszkodzenia tkanek.
2. Czystość – oparzone miejsce delikatnie osusz i przykryj jałowym opatrunkiem.
3. Unikaj domowych „specyfików” – masło, mąka czy spirytus mogą pogorszyć stan rany.
4. Kiedy do lekarza? – jeśli skóra tworzy pęcherze lub rana obejmuje dużą powierzchnię, koniecznie skonsultuj się z lekarzem.

Oparzenia podniebienia – gorące potrawy i napoje

Co może się zdarzyć?

Świąteczny rosół, barszcz czy gorący kompot z suszu kuszą aromatem, ale zbyt szybkie próbowanie ich może skończyć się bolesnym oparzeniem podniebienia.

Jak postępować?

1. Chłód – przepłucz usta zimną wodą lub ssij kostkę lodu (jeśli oparzenie jest powierzchowne).
2. Delikatna dieta – unikaj gorących, ostrych i kwaśnych potraw, by nie podrażniać rany.
3. Leki na ratunek – jeśli ból jest uciążliwy, pomocne mogą być żele łagodzące na bazie kwasu hialuronowego dostępne w aptekach.
4. Czas leczy rany – podniebienie zwykle goi się samo w ciągu kilku dni. Jeśli oparzenie jest głębokie lub towarzyszy mu obrzęk, zgłoś się do lekarza.

Oparzenia elektryczne – lampki choinkowe

Co może się zdarzyć?

Niewłaściwie podłączone lub uszkodzone lampki choinkowe mogą doprowadzić do porażenia prądem lub oparzeń. Dzieci szczególnie uwielbiają bawić się kolorowymi żarówkami, co stwarza dodatkowe ryzyko.

Jak postępować?

1. Bezpieczeństwo przede wszystkim – odłącz zasilanie przed dotknięciem poszkodowanego.
2. Pierwsza pomoc – jeśli oparzenie jest widoczne, postępuj jak w przypadku oparzeń termicznych. Porażenie prądem wymaga jednak konsultacji z lekarzem – nawet jeśli objawy wydają się łagodne.

Skaleczenia podczas przygotowań

Co może się zdarzyć?

Krojenie ryb, otwieranie puszek czy praca z ostrymi narzędziami (np. nożyczkami do papieru ozdobnego) mogą skończyć się skaleczeniem.

Jak postępować?

1. Zatrzymaj krwawienie – przyłóż jałowy opatrunek lub czystą chusteczkę, lekko uciskając ranę.
2. Dezynfekcja – przemyj ranę wodą i delikatnym środkiem antyseptycznym.
3. Ochrona – zabezpiecz ranę opatrunkiem lub plastrem. Jeśli rana jest głęboka, konieczne może być szycie.

Problemy żołądkowe – zatrucia i reakcje alergiczne

Co może się zdarzyć?

Święta to czas kulinarnych eksperymentów, które mogą zakończyć się zatruciem pokarmowym lub reakcją alergiczną.

Jak postępować?

1. Zatrucie pokarmowe:
   • pij dużo płynów, by zapobiec odwodnieniu,
   • jeśli objawy utrzymują się dłużej niż dwa dni, skonsultuj się z lekarzem.
2. Reakcja alergiczna:
   • w przypadku łagodnej reakcji pomogą leki przeciwhistaminowe,
   • jeśli wystąpi wstrząs anafilaktyczny, podaj adrenalinę i wezwij pogotowie.

Urazy od petard i fajerwerków

Co może się zdarzyć?

Sylwestrowe pokazy fajerwerków to moment kulminacyjny świąteczno-noworocznej zabawy, ale nieostrożność może prowadzić do oparzeń, urazów dłoni, a nawet uszkodzeń słuchu.

Jak postępować?

1. Przy oparzeniach:
   • chłodź ranę wodą i załóż jałowy opatrunek,
   • unikaj zrywania resztek spalonej skóry.
2. Przy głębszych urazach:
   • jeśli doszło do amputacji fragmentu palca, zabezpiecz go w wilgotnej gazie i schowaj w woreczku na lodzie. Udaj się natychmiast na pogotowie.
3. Uszkodzenie słuchu:
   • jeśli występuje szum w uszach lub utrata słuchu, zgłoś się do laryngologa.

Poślizgnięcia i upadki – śliskie schody i lód

Co może się zdarzyć?

Zima, lód i świąteczna bieganina to idealny przepis na niekontrolowany upadek. Wystarczy chwila nieuwagi na oblodzonym chodniku, by skończyć z urazem głowy, złamaniem czy skręceniem.

Jak postępować?

1. Skręcenie stawu:
   • stosuj zasadę RICE (Rest – odpoczynek, Ice – lód, Compression – ucisk, Elevation – uniesienie),
   • przy nasilonym bólu konieczna może być wizyta u ortopedy.
2. Złamania:
   • unieruchom kończynę w pozycji, w której się znajduje,
   • opatrz ranę, jeśli występuje,
   • wezwij pomoc lub udaj się na SOR.
3. Uraz głowy:
   • obserwuj poszkodowanego pod kątem wstrząsu mózgu (nudności, zawroty głowy, utrata przytomności),
   • w razie potrzeby wezwij pogotowie.

Kilka słów na koniec

Święta to piękny czas, ale pamiętajmy, że bezpieczeństwo powinno być priorytetem. Starajmy się działać z rozwagą, planując każdy krok, od dekoracji, przez gotowanie, aż po noworoczne fajerwerki. Gdyby jednak doszło do wypadku, nie panikujmy. Właściwe zaopatrzenie ran i szybka reakcja to klucz do zdrowego zakończenia świątecznego sezonu.

Życzymy wszystkim spokojnych i bezpiecznych świąt!

Bibliografia:

1. Glaba, Mateusz, „Oparzenia-postępowanie ratownika medycznego” (2019)
2. Burzec, Alicja, et al., „Oparzenia u dzieci – rodzaje, ocena ciężkości oraz zasady postępowania”, Współczesne Pielęgniarstwo i Ochrona Zdrowia; 3 (2017): 98-103
3. Matuszczak, Ewa, et al., „Oparzenia rąk–postępowanie i wyniki leczenia”, Pediatria Polska; 3 (2011): 260-262