Pobranie wymazu z rany to jedno z badań diagnostycznych stosowanych przy zakażeniu ran. Przeprowadzane jest w sytuacji przejścia infekcji miejscowej w zakażenie uogólnione. Po zidentyfikowaniu szczepów bakterii odpowiedzialnych za kolonizację rany możliwe jest wdrożenie antybiotykoterapii.

Leczenie przy użyciu antybiotyków nie jest stosowane w profilaktyce i leczeniu zakażeń miejscowych, czyli takich, które obejmują jedynie łożysko rany. Antybiotykoterapię stosuje się w przypadku przejścia zakażenia z miejscowego w ogólnoustrojowe, kiedy pojawia się ryzyko rozwoju sepsy stanowiącej zagrożenie dla życia pacjenta. W takim przypadku pobranie wymazu z rany i laboratoryjne przebadanie próbki stanowi podstawę do podjęcia decyzji o rozpoczęciu u pacjenta antybiotykoterapii.

Zalecenia do pobrania wymazu z rany

Do objawów zakażenia ogólnoustrojowego, które jest wskazaniem do pobrania wymazu z rany, zalicza się: gorączkę powyżej 38 stopni Celsjusza, hipotermię (temperatura poniżej 35 stopni Celsjusza), zaczerwienienie tkanek wokół brzegów rany (większe niż 5 cm), tętno powyżej 100 uderzeń na minutę. Obecność zakażenia potwierdzają również badania takie jak poziom CRP we krwi (powyżej 13 mg/l) oraz badanie na obecność leukocytów w moczu (powyżej 10 leukocytów w polu widzenia).

Kolejnym wskazaniem do pobrania wymazu i podjęcia leczenia antybiotykami jest brak efektów w miejscowym leczeniu rany przy pomocy antyseptyków i opatrunków przeciwbakteryjnych.

Przygotowanie rany do pobrania wymazu

Podczas pobierania wymazu zawsze powinny być pozyskane dwie próbki (na posiew i antybiogram). Badanie na posiew daje możliwość identyfikacji drobnoustrojów obecnych w ranie, natomiast antybiogram określa ich oporność na konkretne leki (w przypadku bakterii oporność na antybiotyki). Przed pobraniem wymazu rana powinna zostać odpowiednio przygotowana, aby nie doszło do zanieczyszczenia próbki.

Przy użyciu jałowych gazików i soli fizjologicznej usuwa się zmiany martwicze, wydzielinę ropną oraz resztki opatrunku. W dniu pobrania próbki nie wolno stosować antyseptyków w leczeniu miejscowym (do momentu pobrania wymazu). Jeżeli rana jest sucha, należy ją zwilżyć przy pomocy jałowej soli fizjologicznej. Przy rozległych ranach zaleca się podzielenie ich na części (dwie lub cztery) i pobranie próbek z każdej z nich. Trzeba jednocześnie pamiętać, aby przy opisywaniu próbek zaznaczyć, z której części rany został pobrany materiał. Skóra wokół rany powinna też zostać zdezynfekowana i pozostawiona do wyschnięcia.

Jak pobierać wymaz z rany?

Przed pobraniem próbki wymazówka powinna zostać zwilżona jałową solą fizjologiczną. Wybór metody pobrania wymazu zależy od osoby przeprowadzającej zabieg. Próbkę można pobrać poprzez uciskanie i pocieranie kwaczem łożyska rany od brzegu do brzegu (przy brzegach znajduje się najwięcej drobnoustrojów), robiąc gęste zygzaki. Należy uważać, aby kwacz nie dotykał skóry. Nie powinno się też pomijać najgłębszych miejsc rany w postaci kieszeni lub przetok.

Innym sposobem pobierania próbki jest wykonywanie promienistych ruchów od środka rany w kierunku jej brzegów, lekko dociskając wymazówkę do łożyska rany. W tym przypadku również trzeba uważać, aby nie dotknąć skóry wokół samego ubytku.

W przypadku zmian ropnych należy przy pomocy igły nakłuć ropień i delikatnie go ścisnąć, uważając, aby nie dotknąć miejsca ukłucia. Pierwsza porcja ropy powinna zostać odrzucona i dopiero kolejna pobrana jako materiał do badań laboratoryjnych. Jeżeli próbka ma zostać pobrana z rany owrzodzeniowej, która pokryta jest zaschniętą wydzieliną, należy odsłonić uraz przy pomocy jałowego skalpela lub pęsety. Następnie wprowadzić wymazówkę i ruchem obrotowym pobrać próbkę z jak najgłębszych warstw.

Jeżeli po oczyszczeniu rany wciąż znajduje się w niej wydzielina ropna, to również powinno się ją pobrać do badań. Wystarczy od 2 do 3 ml. Po pozyskaniu próbek najlepiej przechowywać je w temperaturze pokojowej. Próbki bez podłoża transportowego powinny zostać wysłane do laboratorium najpóźniej 2 godziny po zakończeniu zabiegu.

Więcej tematów związanych z zakażeniami będzie poruszanych na konferencji II Forum Zakażeń, która odbędzie się w dniach 12-14 maja w Jachrance. Serdecznie zapraszamy do rejestracji!

Źródła:

„Wymagania dotyczące: pobierania, przechowywania i transportu materiału do badań laboratoryjnych CZĘŚĆ B – dotyczy badań wykonywanych w Pracowni Mikrobiologii”, SPWSZ w Szczecinie, załącznik nr 5 część B z dnia 09.08.2019

„Pobieranie materiału do badań”, Uniwersyteckie Centrum Kliniczne