Owrzodzenie żylne kończyn dolnych to schorzenie, na które najczęściej zapadają osoby między 50. a 80. rokiem życia. Według badań nawet połowa pacjentów cierpiących na owrzodzenia żylne goleni zmaga się z nawracającymi ranami. Co robić, by zapobiec nawrotom?
![](https://forumleczeniaran.pl/wp-content/uploads/2021/11/151155858_l-scaled.jpg)
Owrzodzenia powstają wskutek przewlekłej niewydolności żylnej wywołanej najczęściej chorobami układu krążenia, takimi jak zakrzepica żył dolnych. Zaburzenia drożności naczyń żylnych prowadzą do niedotlenienia tkanek, w wyniku czego są one bardziej narażone na powstawanie urazów, których gojenie jest utrudnione.
Zaleganie krwi i utrzymujący się wpływ nadciśnienia w żyłach kończyny sprawia, że rany mogą nawracać, zwłaszcza jeśli występują także inne czynniki ryzyka – niestosowanie kompresjoterapii, zaburzenia ortopedyczne, otyłość, brak aktywności fizycznej, nieprawidłowa dieta czy palenie tytoniu. Z tego powodu nawet po wygojeniu owrzodzenia pacjent powinien stosować się do zaleceń, które pozwolą utrzymać prawidłowe krążenie żylne i zapobiec obrzękom. Jakie działania można podjąć, by uniknąć nawrotu owrzodzenia?
- Kompresjoterapia
Terapia uciskowa, czyli kompresjoterapia, polega na wywieraniu kontrolowanego i stopniowanego ucisku na naczynia krwionośne kończyn dolnych. W tym celu używa się specjalistycznych wyrobów uciskowych, m.in. bandaży, opasek, podkolanówek, rajstop oraz pończoch kompresyjnych. Regularne stosowanie kompresjoterapii zmniejsza ciśnienie i objętość krwi w układzie żylnym kończyny, przyspiesza przepływ krwi, hamuje powstawanie obrzęków, redukuje dolegliwości bólowe, poprawia czynność pompy mięśniowej łydki oraz stan skóry i tkanki podskórnej. By kompresjoterapia była skuteczna, należy stosować ją w sposób ciągły.
- Farmakologia
W profilaktyce wtórnej owrzodzeń ważną rolę odgrywa leczenie farmakologiczne. Zaleca się przyjmowanie leków o działaniu przeciwzakrzepowym. W przypadku pacjentów, u których niewydolność żylna związana jest z cukrzycą, stosowane są leki mające na celu stabilizację poziomu cukru we krwi, ponieważ jego wahania zaburzają proces gojenia ran. Wdrożone metody farmakologiczne mają na celu zmniejszenie obrzęku, obniżenie ciśnienia i poprawienie krążenia w układzie żylnym.
- Regularna aktywność fizyczna
Zaburzenia pracy stawów i mięśni skutkują zaleganiem krwi żylnej, co z kolei nasila nadciśnienie i prowadzi do uszkodzeń tkanek. Owrzodzenia żylne powodują osłabienie mięśni, występowanie stanów zapalnych i doprowadzają do deformacji kości. W efekcie sprawność pacjenta zostaje ograniczona. Chory zmaga się z ograniczoną ruchomością stawu skokowego i zmniejszonym zakresem wykonywanych ruchów, doświadcza również zaburzeń chodu. By zmniejszyć ryzyko nawrotu owrzodzeń, należy stymulować przepływ żylny – zaleca się fizykoterapię i kinezyterapię.
Za szczególnie korzystne ćwiczenia uznaje się te stymulujące pracę mięśni łydki i zwiększające ruchomość stawu skokowego. Zalecaną aktywnością są też codzienne spacery trwające około 30 minut.
Ważne również, by unikać długich okresów bezruchu – powinno się przerywać je prostymi ćwiczeniami, takimi jak poruszanie stopami, napinanie i rozluźnianie mięśni łydek czy naprzemienne podnoszenie nóg w pozycji siedzącej.
Systematycznie podejmowana aktywność fizyczna usprawnia odpływ krwi z kończyn dolnych i pracę pompy mięśniowej łydki oraz poprawia sprawność układu mięśniowego i kostno-stawowego.
- Regularne badania kontrolne
Jednym z najistotniejszych elementów profilaktyki wtórnej owrzodzeń jest systematyczne monitorowanie stanu kończyn dolnych. Nawet po wygojeniu rany powinno się kontynuować wizyty w poradniach specjalistycznych – flebologicznej, ortopedycznej, leczenia ran i innych, w zależności od potrzeb pacjenta. Umożliwia to wykrycie pierwszych niepokojących objawów, takich jak wzmożona bolesność, wystąpienie rumienia czy obrzęku. W takim przypadku kluczowa jest szybka reakcja – natychmiastowe wdrożenie leczenia pozwala zapobiec ponownemu pojawieniu się ran.
- Dobór odzieży
Odpowiednio dobrana odzież pozwala zmniejszyć ryzyko nawrotu ran owrzodzeniowych. Pacjentom kontynuującym kompresjoterapię zaleca się, by nosili większe o rozmiar buty z miękką podeszwą i o niskim obcasie. Powinno się również zrezygnować ze zbyt obcisłych spodni czy skarpet, ponieważ miejscowy ucisk powoduje zaburzenia w odpływie żylnym.
- Zbilansowana dieta
Osobom cierpiącym na owrzodzenie żylne zaleca się zwrócenie szczególnej uwagi na utrzymanie prawidłowej masy ciała. Nadwaga wpływa negatywnie na układ żylny i może być przyczyną powstawania zastojów, co utrudnia przepływ krwi i może skutkować nawrotem ran. Zbilansowana dieta wspomaga także proces gojenia owrzodzeń.
- Unikanie zbyt wysokich temperatur
Kolejnym działaniem profilaktycznym, które może wydłużyć czas remisji, jest unikanie zbyt wysokich temperatur – gorących kąpieli, sauny czy długich pobytów na słońcu. Ciepło powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i tym samym zwiększenie przepływu krwi, co może zaburzyć prawidłowy odpływ krwi z kończyn dolnych.
Źródło: „Nawrotowy charakter owrzodzeń żylnych kończyn dolnych. Problem wciąż aktualny”, w: „Leczenie Ran” 2018;15(2):71–77
mp.pl