Opatrunki piankowe są wysoko uniwersalne, miękkie i elastyczne, przeznaczone do pierwotnego lub wtórnego stosowania na każdą ranę, w tym na miejsca anatomicznie trudne do zaopatrzenia. Mogą być stosowane m.in. na rany z wysiękiem małym do średniego, a zawierające dodatkowo polimery – na rany z wysiękiem dużym.

Na rynku dostępne są różne rodzaje opatrunków piankowych, m.in.: poliuretanowe, hydropolimerowe, hydrokomórkowe, kapilarne, polimembranowe, pokryte folią poliuretanową, samoprzylepne bez obramowania, przylepne  z obramowaniem, pokryte silikonem, żelem akrylowym, żelem amorficznym lub hydrożelem. Opatrunki piankowe mogą być również wzbogacone o substancje przeciwdrobnoustrojowe, np.: PHMB, sulfatiazynę srebra, jony srebra, DAAC (chlorek diakilokarbamoilenowy), siarczan srebra, srebro drobnocząsteczkowe, srebro nanokrystaliczne.

Dostępne są także opatrunki piankowe przeznaczone do opatrywania trudnych miejsc, m.in. łokci, pięt, kości ogonowo-krzyżowej.

Jak działa opatrunek piankowy?

Opatrunek piankowy jest miękki i elastyczny oraz przyjazny dla skóry. Nie uszkadza ziarniny, która tworzy się w ranie, a nawet pobudza ziarninowanie, a także utrzymuje stałą temperaturę rany bliską temperaturze ciała. Opatrunek piankowy zapewnia barierę przeciwbakteryjną i chroni przed wnikaniem drobnoustrojów do rany.

Na jaką ranę opatrunek piankowy?

Wskazaniami do stosowania opatrunków piankowych są m.in.:

• rany z wysiękiem małym  do umiarkowanego;
• rany płaskie na etapie  ziarninowania, epitelizacji i remodelingu;
• ochrona skóry w profilaktyce przeciwodleżynowej;
• powierzchniowe rany pourazowe, np. otarcia.

Należy jednak pamiętać, że opatrunki piankowe występują w różnych wersjach i są wzbogacane o dodatkowe substancje, dlatego ich zastosowanie, w zależności od formy, będzie się różnić:

• opatrunki piankowe chłonne – mogą zawierać 2, 3 lub 4 warstwy chłonne. W zależności od budowy wskazane są na rany z różną ilością wysięku, jednak opatrunki te nie posiadają właściwości izolowania wysięku. Skuteczną izolację wysięku zapewniają opatrunki piankowe wzbogacone o polimery, a także pokryte karboksymeltylocelulozą (w przypadku zastosowania na suche rany mogą jednak powodować przesuszenie łożyska rany);
• opatrunki piankowe z żelem akrylowym lub hydrożelem – na rany niezakażone, wywołują okluzję (mogą ułatwiać rozwój bakterii beztlenowych). Zapewniają odpowiednio wilgotne środowisko gojenia;
• opatrunki pokryte silikonem i żelem amorficznym – na rany u chorych z delikatną, pergaminową lub niedokrwienną skórą, a także w profilaktyce przeciwodleżynowej. Dodatkowo chronią tkanki okalające ranę przed maceracją. Utrzymują również odpowiednie nawilżenie łożyska rany;
• opatrunki piankowe nieprzylepne – wskazane są na rany zakażone i wymagają dodatkowej ochrony brzegów rany i skóry okalającej (np. poprzez zastosowanie preparatów barierowych lub natłuszczających;
• opatrunki piankowe z substancjami przeciwdrobnoustrojowymi – wzbogacone PHMB, sulfadiazyną srebra lub jonami srebra, posiadają działanie bójcze, które najczęściej przebiega w strukturach opatrunku, a antyseptyk rzadko wydziela się do łożyska rany. Opatrunki z siarczanem srebra, srebrem drobnocząsteczkowym i nanokrystalicznym mogą wydzielać związek bezpośrednio do łożyska rany i wówczas wchłaniają się do tkanek. Są więc rodzajem nośnika leków, dlatego nie należy łączyć ich z innymi antyseptykami żelowymi. Opatrunki pokryte DAAC działają bakteriostatycznie i są aplikowane zieloną stroną do  rany. Można stosować je na rany z małą ilością wysięku.

Opatrunek piankowy bez substancji przeciwdrobnoustrojowych można stosować na rany płaskie i niepełnej grubości, niezakażone, a także na wszystkie rany zakażone na pierwotnie zastosowany żel antybakteryjny, miód medyczny lub maść z żywicy (pokrytą opatrunkiem siatkowym). Opatrunki bez substancji przeciwdrobnoustrojowej można także stosować na uprzednio wypełniony ubytek w ranie.

Jak stosować opatrunek piankowy?

Opatrunek piankowy jest niezwykle elastyczny, a dostępność materiału w różnych kształtach i rozmiarach pozwala dobrze dopasować go do rany, także powstałej w anatomicznie trudnym miejscu. Opatrunek można łatwo zaaplikować, a także bezboleśnie usunąć. Jeśli opatrunek nie posiada warstwy adhezyjnej, należy dodatkowo użyć opatrunku wtórnego, aby opatrunek się nie przemieszczał. Zaleca się, by opatrunek zmieniać co 1-5 dni, w zależności od zaleceń producenta opatrunku, ilości wysięku i zaleceń specjalisty.

Artykuły z cyklu #NaJakąRanę powstały dzięki wsparciu merytorycznemu udzielonemu przez pielęgniarkę, specjalistkę w leczeniu ran – dr Elżbietę Szkiler.

Przeczytaj poprzedni tekst z cyklu #NaJakąRanę:

Źródła:

• E. Szkiler, „Właściwości i zastosowanie nowoczesnych opatrunków aktywnych”, Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece, 2021;7(1):9–14
• E. Szkiler, M. Kucharzewski, T. Banasiewicz, G. Krasowski, A. Chrapusta, M. Bartoszewicz, Z. Konrady, A. Mirosz, Z. Rybak, „Właściwości i zastosowanie opatrunków zawierających srebro”, Forum Leczenia Ran, 2021;2(1):49-65
• E. Szkiler, „Antyseptyki. Różnice i podobieństwa”, Chirurgia Plastyczna i Oparzenia, 2021;9(2):39–47