Od marca 2023 r., jak poinformowali podczas spotkania z prasą specjaliści, w Polsce dostępna jest szczepionka chroniąca przed półpaścem. Prof. Małgorzata Malec-Milewska, kierownik Kliniki Anestezjologii i Intensywnej Terapii Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie, zaznaczyła, że szczepienie jest najlepszym sposobem ochrony przed ewentualnymi powikłaniami półpaśca.

Czym jest półpasiec?

Przyczyną półpaśca najczęściej jest przebycie ospy wietrznej. Wirus półpaśca (VZV) po wyzdrowieniu z ospy wietrznej pozostaje w organizmie w grzbietowych zwojach nerwowych w postaci uśpionej, nieaktywnej. Określa się ten stan jako latencję wirusa. Do aktywacji i namnożenia się wirusa dochodzi najczęściej w okresie spadku odporności organizmu. Choroba może mieć związek z wiekiem, przyjmowaniem leków immunosupresyjnych czy schorzeniami współistniejącymi, takimi jak nowotwory czy zakażenie HIV.

W przebiegu półpaśca wirus przemieszcza się wzdłuż włókien nerwowych do powierzchni skóry i doprowadza do powstawania bolesnych wykwitów skórnych. U pacjentów obserwuje się uogólnioną wysypkę pęcherzykową oraz ostry ból.

Prof. Irena Walecka, kierownik Kliniki Dermatologii Państwowego Instytutu Medycznego w Warszawie, konsultant wojewódzka w dziedzinie dermatologii dla województwa mazowieckiego, podkreśla, że wysypka zazwyczaj występuje po jednej stronie ciała, najczęściej w obszarze piersiowym, rzadziej w części lędźwiowej, czaszkowej, szyjnej oraz krzyżowej. Zdarzają się również groźne postacie kliniczne półpaśca, np. oczna, uszna, krwotoczna(z wylewami do skóry), zgorzelinowa (z owrzodzeniami) oraz rozsiana (przypominająca ospę wietrzną).

Neuralgia półpaścowa – najpoważniejsze powikłanie półpaśca

Eksperci podkreślają, że najcięższym powikłaniem jest neuralgia półpaścowa, powodująca ból, który może utrzymywać się tygodniami, miesiącami, a nawet latami. Powikłanie rozwija się u 30 proc. pacjentów, którzy chorowali na półpasiec, a 80 proc. przypadków dotyczy pacjentów po 50. roku życia Pacjenci odczuwają ból neuropatyczny, który może przejść w stan przewlekły, gdy utrzymuje się przynajmniej trzy miesiące.

– Ból ten przebiega z zaostrzeniami spowodowanymi przez zimną, deszczową pogodę i stres, a nasila się w godzinach wieczornych i w nocy – wskazała prof. Malec-Milewska, kierująca Poradnią Leczenia Bólu Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego w Warszawie i dodała, że u pacjentów występują również zaburzenia czucia, objawiające się większą wrażliwością na dotyk. – Nawet dotknięcie ubraniem lub niewielkie zmiany temperatury wywołują u pacjenta dyskomfort – podkreśliła ekspertka.

Utrzymujący się ból może być skrajnie wyniszczający dla niektórych pacjentów, na co zwróciła uwagę psychoonkolog z Narodowego Instytutu Onkologii w Warszawie, dr Mariola Kosowicz. Ekspertka wskazała, że zdarzają się próby samobójcze z tego powodu – w USA powikłanie to jest piątą co do częstości przyczyną samobójstw wśród osób w starszym wieku.

W przebiegu neuralgii półpaścowej często konieczne jest podawanie specjalistycznych leków, głównie przeciwbólowych, w tym opioidowych. Jak wskazała prof. Malec-Milewska w ten sposób specjaliści są w stanie pomóc prawie połowie chorym z tą dolegliwością.

Jak chronić się przed półpaścem i jego powikłaniami?

Eksperci jednogłośnie wskazują, że najlepszą ochronę przez powikłaniami półpaśca zapewnia szczepienie. Preparat chroniący przed zakażeniem jest dostępny od 2018 r., a w Polsce – od 2023 r. Szczepienie przeznaczone jest dla osób dorosłych w wieku co najmniej 50 lat, a także pacjentów młodych w wieku 18 lat i starszych o zwiększonym ryzyku zachorowania na półpasiec. „Na półpaśca można zachorować wielokrotnie w ciągu swego życia, powinny zatem zaszczepić się także te osoby, które już zachorowały” – dodał dr Łukasza Durajski, reprezentujący Polskie Towarzystwo Wakcynologii.

Skuteczność szczepienia przeciwko półpaścowi i neuralgii półpaścowej przekracza 90 proc. we wszystkich grupach w wieku co najmniej 50 lat. Preparat nie jest jednak refundowany w naszym kraju. Szczepienie wymaga podania dwóch dawek w cenie około 800 zł za jedną.

Źródło: PAP