Przetoka, czyli patologiczne połączenie między dwoma lub więcej organami, może powstać na skutek urazu, powikłań po zabiegu operacyjnym lub choroby. Jakie wyróżnia się główne typy przetok?
Klasyfikacja przetok jest organizowana na podstawie wyznaczników anatomicznych, fizjologicznych i etiologicznych. Uwzględnienie w typologii wszystkich tych czynników pozwala uzyskać całościowe zrozumienie tego schorzenia i dobrać odpowiednie procedury terapeutyczne do indywidualnego przypadku.
Pod względem anatomicznym przetoki rozróżnia się na podstawie organów, pomiędzy którymi utworzyło się patologiczne połączenie. Wyróżnia się przetoki w obrębie układu krążenia, układu oddechowego, trawiennego, moczowo-płciowego oraz mięśniowo-szkieletowego.
Można także wskazać podział na przetoki wewnętrzne (pomiędzy organami wewnętrznymi) oraz zewnętrzne (pomiędzy organem a powierzchnią skóry).
Etiologia przetok
Wśród przyczyn powstawania tego schorzenia można wskazać trzy główne grupy: urazy, powikłania po zabiegach oraz choroby.
Przetoki mogą powstawać jako powikłanie rozległych zabiegów operacyjnych, związanych m.in. z terapią nowotworu oraz operacji pęcherzyka żółciowego. Stosowanie radioterapii również może skutkować wytworzeniem u pacjenta przetoki.
Wśród chorób, które mogą być powikłane wykształceniem przetoki, wymienia się nowotwory (szczególnie trzustki i układu rozrodczego), choroby zapalne jelit, w tym przede wszystkim chorobę Leśniowskiego-Crohna oraz wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie wyrostka robaczkowego, zapalenie trzustki, chorobę wrzodową, a także trądzik odwrócony.
Do powstania przetoki mogą doprowadzić urazy w obrębie brzucha (np. rany postrzałowe, kłute), a także rany tłuczone i miażdżone powstałe np. w wyniku wypadków komunikacyjnych. Częstą przyczyną wykształcenia przetoki odbytniczo-pochwowej jest także powikłany, skomplikowany poród.
Główne rodzaje przetok
Przetoki w obrębie żołądka i jelita cienkiego w większości przypadków mają jatrogenne podłoże. Mogą się rozwinąć na skutek przerwania szwu zespalającego albo wystąpienia niewielkiego urazu tkanki podczas zamykania rany operacyjnej. Zaburzenie integralności zespoleń chirurgicznych skutkujące wykształceniem przetoki może także wystąpić z powodu niewystarczającego przepływu krwi lub nadmiernego napięcia szwu zespalającego.
Resekcja żołądka z powodu nowotworu, choroby wrzodowej lub w wyniku operacji bariatrycznej może prowadzić do wycieku soków żołądkowych lub treści jelita, w następstwie czego dochodzi do rozwoju miejscowego zakażenia i wytworzenia ropnia. Skutkiem tego procesu może być wykształcenie przetoki.
Do głównych przyczyn przetok okołoodbytniczych należą choroby zapalne (choroba Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelita grubego, zapalenie uchyłków jelita grubego). Przyczyną wykształcenia przetoki może być także gruźlica, nowotwór (zwłaszcza jelita grubego), wcześniejsze wystąpienia ropnia odbytu. Przyczyną powstania przetoki okołoodbytniczej mogą być także powikłane operacje ginekologiczne i proktologiczne.
Przetoki naczyniowe, czyli nieprawidłowe połączenia tętniczo-żylne, tętniczo-tętnicze i żylno-żylne, mogą mieć różną etiologię. Powstają zarówno w wyniku urazów, jak i chorób oraz na podłożu jatrogennym. Mogą także wynikać z wad wrodzonych. Do częstych przyczyn powstawania tego rodzaju przetok są zaburzenia hemodynamiczne, niewydolność serca, niedokrwienie mięśnia sercowego, incydenty zatorowe.
W obrębie układu oddechowego mogą wystąpić przetoki tchawiczo-przełykowe. Ich przyczyną są wady wrodzone (atrezja przełyku). Przetoka tchawiczo-przełykowa może być także powikłaniem powstałym wskutek zabiegu tracheostomii.
Źródła: https://www.woundsource.com/, https://emedicine.medscape.com/, https://www.medonet.pl/
Przeczytaj także: Membrana z komórek ludzkiego łożyska może pomóc w terapii ran przewlekłych
