Pękanie skóry dłoni powoduje duży dyskomfort oraz zwiększa ryzyko ran i uszkodzeń. W wielu przypadkach dolegliwość ta jest spowodowana przesuszeniem naskórka pod wpływem zimna lub środków dezynfekujących. Może być też objawem m.in. atopowego zapalenia skóry czy cukrzycy.
![](https://forumleczeniaran.pl/wp-content/uploads/2021/12/106785487_l-scaled.jpg)
Przesuszenie skóry dłoni jest następstwem naruszenia warstwy rogowej naskórka. Znajdująca się w niej bariera hydrolipidowa odpowiada za utrzymanie właściwego nawilżenia skóry. Naruszenie tej naturalnej bariery ochronnej skutkuje zwiększoną wrażliwością na urazy mechaniczne.
Nadmiernie sucha skóra staje się zaczerwieniona i szorstka. Jest narażona na pękanie, zwłaszcza na zgięciach palców. W miejscu pęknięć często tworzą się krwawiące rany, które są podatne na zakażenia. Na suchej skórze mogą pojawiać się także wypryski, wykwity i wypełnione płynem surowiczym pęcherzyki. Pękanie skóry dłoni może mieć wiele przyczyn.
- Warunki atmosferyczne
Skóra dłoni jest szczególnie narażona na pękanie zimą i jesienią, kiedy panują niskie temperatury i trwa sezon grzewczy. Ogrzewanie pomieszczeń skutkuje zmniejszeniem wilgotności powietrza, co sprzyja utracie wody przez naskórek. Z kolei zimne powietrze i mórz dodatkowo podrażniają wysuszoną skórę dłoni.
- Środki chemiczne
Pękanie skóry dłoni może być objawem zapalenia skóry rąk. Jest to powszechne schorzenie wśród osób, które w pracy często myją dłonie i używają środków chemicznych czy dezynfekujących. Środki drażniące ścierają, podrażniają i niszczą warstwę rogową skóry. Na długotrwałą i powtarzającą się ekspozycję na substancje chemiczne narażone są szczególnie niektóre grupy zawodowe, m.in. pracownicy ochrony zdrowia, kosmetyczki, mechanicy i sprzątacze.
- Alergie
Pękanie skóry dłoni może być oznaką alergicznego kontaktowego zapalenia. Substancjami uczulającymi są często m.in. nikiel, z którego wytwarza się sztućce, dwuchromian potasu występujący w barwnikach, kleju i farbach oraz lateks i mieszaniny gumy używane do produkcji rękawiczek. Zmiany skórne mogą wystąpić na opuszkach palców, wale paznokciowym oraz grzbietowej powierzchni ręki.
- Atopowe zapalenie skóry
Nadmierne przesuszenie i pękanie skóry dłoni jest charakterystycznym objawem atopowego zapalenia skóry. W przebiegu tego schorzenia występuje niedobór głównych lipidów warstwy barierowej skóry. Prowadzi to do nadmiernej utraty wody i osłabienia naskórka. Skóra staje się wówczas szczególnie wrażliwa na działanie m.in. środków chemicznych czy alergenów. Zmiany skórne w przebiegu AZS obejmują zwykle dłoniową powierzchnię rąk i palców, a niekiedy także nadgarstki. Charakterystyczny dla tego schorzenia jest uporczywy świąd w obrębie zmienionych chorobowo miejsc.
- Cukrzyca
Przesuszanie naskórka prowadzące do pękania skóry na palcach to objaw często towarzyszący cukrzycy. Podwyższony poziom cukru u diabetyków powoduje zmiany zwyrodnieniowe w tętniczkach i włośniczkach oraz żyłach. Skutkuje to niedożywieniem skóry, która staje się sucha i ma tendencję do łuszczenia się.
- Niedoczynność tarczycy
W przebiegu niedoczynności tarczycy wskutek niedoborów hormonalnych dochodzi do spowolnienia metabolizmu i procesu keratynizacji, co przekłada się na zmniejszoną produkcję lipidów. Skutkuje to brakiem właściwego nawilżenia skóry i nadmiernym odparowywaniem wody z naskórka.
- Niewłaściwa dieta
Inną przyczyną pękania skóry na dłoniach może być też brak zbilansowanej diety i związane z tym niedobory witaminowe. Witamina A odpowiada m.in. za wzmocnienie funkcji ochronnych naskórka, a witamina C zapewnia skórze elastyczność. Niedobór tych składników odżywczych negatywnie wpływa na kondycję skóry.
Przesuszenie skóry dłoni może być również spowodowane niedostatecznym nawodnieniem organizmu. Skutkuje to niewystarczającym nawilżeniem skóry i utratą przez nią elastyczności oraz zdolności do regeneracji.
Problemy skórne mogą wynikać także z nadużywania alkoholu. Zawarty w alkoholu etanol niszczy keratynocyty, czyli komórki odpowiadające za produkcję keratyny, z której zbudowany jest naskórek. Zbyt częste spożywanie alkoholu skutkuje utratą elastyczności skóry.
Na stan skóry ma również wpływ palenie papierosów. Obecna w ich składzie nikotyna zwęża naczynia krwionośne w zewnętrznych warstwach skóry. Powoduje to ograniczenie przepływu krwi do skóry – następstwem jest niedostarczanie skórze odpowiedniej ilości tlenu i składników odżywczych.
- Nieodpowiednia higiena
Przesuszanie naskórka może być następstwem niewłaściwej higieny. Mycie dłoni w zbyt ciepłej lub zimnej wodzie podrażnia skórę. Zbyt mocne wycieranie rąk również przyczynia się do uszkodzeń naskórka. Kontakt z wodą narusza naturalną barierę ochronną naskórka, jednak zazwyczaj jest ona w stanie szybko się zregenerować. Jeżeli jednak naskórek jest już podrażniony przez inne czynniki, np. niską temperaturę czy środki chemiczne, regeneruje się wolniej. Z tego powodu niedokładne wycieranie dłoni może spowodować dodatkowe uszkodzenia.
Leczenie przesuszenia i pękania skóry dłoni
W leczeniu kluczowe jest regularne nawilżanie i natłuszczanie skóry. Można użyć maści i kremów z aloesem, mocznikiem, witaminą A czy naturalnymi olejami roślinnymi, np. z migdałów. Do mycia rąk nie powinno się używać bardzo zimnej lub bardzo ciepłej wody. Po myciu rąk trzeba je dokładnie wycierać – niewskazane jest jednak silne pocieranie ręcznikiem o dłonie, ponieważ może to dodatkowo podrażnić skórę. Dłonie należy delikatnie osuszać – warto używać jednorazowych ręczników papierowych.
Należy także chronić skórę przed wpływem niskich lub zbyt wysokich temperatur, m.in. podczas mrozów warto zakładać rękawiczki. Powinno się też zrezygnować z korzystania z sauny. Oprócz tego należy unikać kontaktu z czynnikami drażniącymi, m.in. środkami chemicznymi.
Jeżeli zmiany skórne się utrzymują, w celu ustalenia przyczyny dolegliwości należy skonsultować się z lekarzem rodzinnym i dermatologiem. W przypadku stwierdzonych niedoborów składników odżywczych niezbędne jest urozmaicenie diety. Jeżeli przyczyną przesuszenia skóry dłoni jest uczulenie, oprócz unikania alergenu konieczne może okazać się przyjmowanie doustnych leków przeciwhistaminowych. W przypadku kontaktowego zapalenia skóry lekarz może przepisać miejscowe kortykosteroidy.
Jeżeli wskutek pękania skóry w rany wdało się zakażenie, lekarz może zdecydować o zastosowaniu miejscowych lub doustnych środków przeciwgrzybiczych lub przeciwbakteryjnych.
Źródło: „Zapalenie skóry rąk: etiologia, rozpoznanie i leczenie”, w: „Dermatologia po dyplomie”, t. 1, nr 2, 2010, s. 9-17.