W następstwie rany w ścianie klatki piersiowej może dojść do odmy otwartej, która poprzez ograniczenie wydolności oddechowej stanowi stan zagrożenia życia. W takiej sytuacji niezbędne jest zastosowanie opatrunku, który zapobiegnie dalszemu przedostawaniu się powietrza do jamy opłucnej, a jednocześnie będzie odprowadzał na zewnątrz gaz, który już się tam dostał.

Odma otwarta powstaje na skutek przebicia ściany klatki piersiowej sięgającego do jamy opłucnej. Kiedy dojdzie do takiej sytuacji, powietrze atmosferyczne zaczyna przedostawać się do klatki piersiowej poprzez ranę. Spada wtedy ciśnienie w klatce piersiowej, które u zdrowej osoby jest niższe niż ciśnienie atmosferyczne. Z tego powodu płuco po stronie urazu nie może prawidłowo pracować i zaczyna się zapadać, co znacząco ogranicza wydolność oddechową poszkodowanego.

Jakie są objawy odmy otwartej?

Sama obecność rany w obrębie klatki piersiowej nie oznacza, że doszło do powstania odmy otwartej. Wśród objawów świadczących o przebiciu jamy opłucnej wymienia się: sinicę, duszność, ostry ból w klatce piersiowej, który nasila się przy oddychaniu i kaszlu, świst w trakcie oddechu, kaszel, pęcherzyki powietrza widoczne w obrębie rany i asymetrię ruchów oddechowych klatki piersiowej. Jeżeli podejrzewamy, że u poszkodowanego doszło do powstania odmy, to koniecznie należy o tym poinformować dyspozytora medycznego.

Jaki opatrunek zastosować przy odmie otwartej?

W przypadku odmy otwartej należy zastosować opatrunek (inaczej opatrunek wentylowany lub opatrunek ACS, czyli Asherman Chest Seal). Dzięki niemu powietrze atmosferyczne nie może dostawać się poprzez ranę do jamy opłucnej, a gaz, który zgromadził się wewnątrz klatki piersiowej, jest wypychany na zewnątrz wraz z każdym oddechem poszkodowanego. Służby medyczne mają w wyposażeniu gotowe opatrunki zastawkowe, ale w ramach pierwszej pomocy można przygotować go własnoręcznie. Dzięki temu w przypadku np. rany kłutej klatki piersiowej jeszcze przed przybyciem służb ratunkowych można zabezpieczyć uraz z podejrzeniem odmy otwartej.

Jak przygotować opatrunek zastawkowy?

Do wykonania opatrunku zastawkowego potrzebna jest folia i cztery kawałki plastra. Folia powinna zasłaniać całą ranę oraz jej okolicę. Zaleca się, aby opatrunek miał kształt kwadratu lub prostokąta. Po przyłożeniu folii należy przymocować ją do skóry poszkodowanego, tak aby jeden z rogów folii pozostawał wolny. To właśnie ten fragment stanowić będzie zastawkę, która w czasie wdechu nie pozwoli na przedostanie się powietrza do jamy opłucnowej, a w czasie wydechu umożliwi wypchnięcie gazu na zewnątrz.

Trzeba jednak zaznaczyć, że taki opatrunek zastawkowy nie zabezpiecza rany pod względem krwawienia ani nie wspomaga procesu jej gojenia. Stanowi jedynie pomoc przy utrzymaniu funkcji życiowych u poszkodowanego do czasu przyjazdu służb ratunkowych.

Źródło: B. Kwintal, „Rany kłute i postrzałowe – jak pomóc poszkodowanemu?”, Okręgowa Izba Pielęgniarek i Położnych

Przeczytaj także: Złamanie kości czaszki – objawy, pierwsza pomoc, leczenie

Przeczytaj bezpłatnie pokrewny artykuł w czasopiśmie „Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece”:

Znajomość zasad udzielania pierwszej pomocy przez osoby niesłyszące. Problem komunikacji pomiędzy osobą niesłyszącą a personelem medycznym