MARSI, czyli uszkodzenia skóry związane ze stosowaniem przylepców medycznych, są dość powszechne. Najczęściej występują one u pacjentów z delikatną skórą, natomiast do przyczyn można zaliczyć również nieprawidłową aplikację opatrunku, nieodpowiednio prowadzoną pielęgnację skóry czy wielokrotne naklejanie i odklejanie opatrunku. Sprawdź, jakie są rodzaje MARSI oraz w jaki sposób im zapobiegać. 

Czym jest MARSI?

Uszkodzenie skóry związane z przylepcami medycznymi (ang. medical adhesive-related skin injuries – MARSI) występuje niezależnie od wieku pacjenta i rodzaju placówki, w której przebywa. Najbardziej narażonym grupami są: noworodki, wcześniaki, osoby starsze, pacjenci ze schorzeniami dermatologicznymi skóry.

Do najczęstszych przyczyn MARSI można zaliczyć również nieprawidłową aplikację opatrunku, jak i nieprawidłowe odklejanie opatrunku, a także nieodpowiednio prowadzoną pielęgnację skóry. Warto również zaznaczyć, że uszkodzenia skóry mogą być spowodowane wielkokrotnym naklejaniem sprzętu i nieumiejętnym jego usuwaniu. Ponadto ryzyko uszkodzeń powodują również: obrzęki, odwodnienie, niedożywienie, przesuszenie skóry, leki, radioterapia, fotouszkodzenia.

Jak klej medyczny uszkadza skórę?

W opatrunkach medycznych najczęściej wykorzystywane są kleje na bazie kauczuku lub lateksu, a także akryl, silikon, hydrokoloid. Wśród elementów wyrobów medycznych, które powodują uszkodzenia skóry, można wyróżnić:

• klej na taśmach – plastry;
• opatrunki – hydrokoloidowe, opatrunki przylepne;
• sprzęt stomijny;
• elektrody w EKG;
• leki w plastrach;
• inne produkty przyklejane do skóry.

Główne rodzaje MARSI:

1. Mechaniczne uszkodzenia skóry

• mechaniczne urazy skóry są spowodowane przez siły działające podczas przyklejania, noszenia lub zdejmowania przylepca medycznego;
• odchodzenie skóry: powstaje, gdy taśma lub przylepiec jest usuwany zbyt gwałtownie, prowadząc do oderwania górnej warstwy naskórka;
• otarcia i rozdarcia skóry: wynikają z tarcia przylepca o skórę podczas jego noszenia lub zdejmowania, co prowadzi do uszkodzenia naskórka.

2. Uszkodzenia spowodowane wilgocią

• maceracja skóry: przewlekłe narażenie na wilgoć (np. pot, wydzielina z rany) pod przylepcem prowadzi do zmiękczenia i rozpulchnienia skóry, co zwiększa jej podatność na urazy;
• zapalenie mieszków włosowych: reakcja zapalna mieszków włosowych spowodowana goleniem lub uwięzieniem bakterii w ranie.

3. Uszkodzenia spowodowane działaniem chemicznym

• chemiczne urazy skóry wynikają z reakcji skóry na składniki kleju medycznego;
• kontaktowe zapalenie skóry: może być spowodowane przez alergiczną reakcję na substancje chemiczne w kleju przylepca, objawiające się zaczerwienieniem, swędzeniem i pęcherzami;
• podrażnienie skóry: niealergiczna reakcja skóry na klej, prowadząca do zaczerwienienia, suchości i pieczenia.

4. Uszkodzenia spowodowane reakcją immunologiczną

• alergiczne kontaktowe zapalenie skóry: reakcja na alergeny obecne w kleju, powodująca miejscowe stany zapalne i świąd;
• nietolerancja materiałowa: niektóre osoby mogą mieć nadwrażliwość na pewne materiały używane w przylepcach medycznych, co prowadzi do podrażnień i urazów skóry.

5. Uszkodzenia spowodowane niewłaściwym stosowaniem przylepców

• niewłaściwe stosowanie przylepców może prowadzić do urazów;
• nadmierna przyczepność: używanie zbyt silnie przylegających taśm do skóry może prowadzić do uszkodzeń;
• niewłaściwe zdejmowanie przylepców: usuwanie przylepców bez odpowiednich technik.

Jak zapobiegać uszkodzeniom skóry spowodowanymi klejami medycznymi?

W celu zapobiegania uszkodzeniom skóry spowodowanym klejami medycznymi należy: stosować płyny ułatwiające odklejanie plastrów, stosować preparaty barierowe przed naklejaniem przylepców medycznych. Zaleca się również stosowanie emolientów oraz unikanie środków na bazie alkoholu. Bardzo istotnym elementem jest osuszanie skóry tuż po kąpieli.

Ponadto eksperci informują, że opatrunki i sprzęty należy odklejać i naklejać równolegle do linii Langera, czyli linii największego napięcia skóry oraz w kierunku ułożenia kolagenu. Specjaliści informują również, że klej może sprzyjać rozwojowi drobnoustrojów. W celu terapii stosuje się system TIMERS oraz dobór odpowiedniego opatrunku. Ranę należy zaopatrzyć opatrunkiem atraumatycznym, np. nieprzywierającym opatrunkiem siatkowym lub opatrunkiem piankowym z przylepną warstwą silikonu, lub żelu albo lipidokoloidów, zmniejszającym możliwość oderwania uszkodzonej tkanki.

Źródła:

• J. Rudek „Uszkodzenia skóry typu MARSI – stary problem, nowa terminologia w opiece nad pacjentem”, „Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece” 2021;7(1):27–33
• E. Szkiler „MASD i MARSI – Zaburzenia integralności skóry, różnicowanie, objawy i postępowanie”, „Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece” 2021;7(1):35–44
• Artykuł opracowany na podstawie materiałów edukacyjnych dr n. med. Elżbiety Szkiler.