Podczas metabolizmu alkoholu w organizmie wytwarzają się toksyczne metabolity, które bezpośrednio wpływają na normalne funkcjonowanie komórek odpowiedzialnych za naprawę tkanek. Spożycie alkoholu znacznie wydłuża więc proces gojenia, co zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia pacjenta powikłań.

Eksperci podkreślają, że pacjentom z ranami należy odradzać spożywanie alkoholu. Liczne badania przeprowadzone na całym świecie jednoznacznie wskazują, jak negatywnie alkohol działa na gojenie, znacznie zwalniając ten proces. W praktyce klinicznej abstynencję zaleca się także w przypadku złamania kości, skręcenia stawów, naderwania/zerwania mięśnia, przed planowaną operacją i po operacji.

Jak alkohol wpływa na gojenie się ran?

Nadmierne spożycie alkoholu negatywnie wpływa na wszystkie narządy w naszym ciele. Pacjenci, którzy piją dużo alkoholu mogą mieć problemy z gojeniem ran, nawet jeżeli mają zapewnioną odpowiednią opiekę. Jak alkohol wpływa na gojenie?

1. Zwiększona podatność na infekcję

Nadmierne spożycie alkoholu hamuje syntezę makrofagów, komórek układu odpornościowego, które odgrywają istotną rolę w procesach zapalnych (eliminują z powierzchni rany bakterie i uszkodzone tkanki). Spożycie alkoholu może przyczynić się do zmniejszenia ilości makrofagów, na skutek zaburzenia syntezy makrofagowego białka zapalnego 1alfa (należącego do rodziny cytokin), które odpowiedzialne jest za adhezję komórek i ich migrację do wystąpienia stanu zapalnego. Alkohol ogranicza również syntezę innego białka – CRAMP, które odgrywa istotną rolę w procesie reakcji układu odpornościowego na zakażenie.
W wyniku osłabionej reakcji immunologicznej zwiększa się ryzyko wystąpienia zakażenia, a w konsekwencji opóźnia się gojenie, wydłuża proces leczenia i zwiększają się związane z nim koszty. Infekcja rany jest również poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia człowieka, ponieważ może rozwinąć się do zakażenia ogólnoustrojowego, a nawet sepsy.

2. Upośledzenie wchłaniania składników odżywczych potrzebnych do regeneracji tkanek

Do prawidłowej regeneracji tkanek organizm człowieka potrzebuje wielu istotnych składników odżywczych, m.in. witaminy C, A, E, magnezu, cynku i żelaza. Przewlekłe spożywanie alkoholu powoduje upośledzenie wchłaniania tych składników, co sprawia, że organizmowi brakuje niezbędnych elementów budulcowych do regeneracji tkanek.

3. Podwyższony poziom glukozy we krwi

Nadużywanie alkoholu wiąże się również z osłabioną zdolnością trzustki do wydzielania insuliny, co prowadzi do podwyższonego cukru we krwi. Taki stan powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie dopływu tlenu do krwi i do skóry, co znacznie spowalnia gojenie. Przy podwyższonym poziomie glukozy zwiększa się również ryzyko infekcji.

4. Zmniejszona produkcja kolagenu

Upośledzone wchłanianie witamin oraz wysoki poziom cukru wpływają również na zmniejszenie produkcji kolagenu – białka, które jest budulcem skóry, kości, zębów, ścięgien, chrząstek, naczyń krwionośnych i rogówek oka. Zaburzona produkcja kolagenu wpływa więc na wolniejsze gojenie się ran.

Abstynencja w okresie okołoperacyjnym

Od 24 do 48 godzin przed operacją chirurgiczną zalecana jest rezygnacja z alkoholu, ponieważ wpływa to na:

• ryzyko krwotoku – podczas wykonywania nacięć w trakcie operacji dochodzi do krwawienia; jeżeli we krwi obecny jest alkohol, zmniejszy to zdolność krwi do formowania zakrzepu, a w konsekwencji zwiększy się ryzyko groźnego dla zdrowia i życia pacjenta krwotoku.
• wysuszenie skóry – alkohol wpływa na wysuszenie skóry i zwiększa jej podatność na pęknięcia; w czasie zabiegu chirurgicznego może stanowić to problem zszycia ran, a następnie zaburzać proces gojenia i zwiększać widoczność blizn;
• brak efektów znieczulenia i zwiększone działanie środków uspokajających – alkohol wpływa na zmniejszenie działania środków znieczulających, a także zwiększa działanie leków uspokajających; może wchodzić z nimi także w niepożądane reakcje;
• ryzyko wystąpienia i utrzymywania się obrzęków – alkohol rozszerza naczynia krwionośne i może przyczyniać się do powstawania bolesnych obrzęków, które wydłużają proces gojenia.

Spożywanie alkoholu jest również wysoce niewskazane w okresie pooperacyjnym. Eksperci zalecają, by wstrzymać się od niego na okres 2 tygodni po wykonanej operacji, ponieważ:

• alkohol osłabia działanie środków przeciwbólowych; interakcje alkoholu z lekami przeciwbólowymi są niebezpieczne dla zdrowia pacjenta;
• alkohol wydłuża proces gojenia rany pooperacyjnej;
• alkohol zwiększa ryzyko infekcji rany pooperacyjnej.

Źródła: J. Sobolwska, A. Nowak, M. Włodarczyk, „Wpływ spożywania alkoholu przez pacjentów na proces gojenia się ran” w: „Oficjalne pismo Polskiego Towarzystwa Naukowego Leczenia Ran i Organizacji Opieki/ Rany”; 2020;1(1), str. 27-29
leksykon.com.pl, fizjoterapia-isin.pl, attorneyatlawmagazine.com, kollohealth.com

Przeczytaj także: W jaki sposób palenie papierosów wpływa na proces gojenia ran?