Podczas metabolizmu alkoholu w organizmie wytwarzają się toksyczne metabolity, które bezpośrednio wpływają na normalne funkcjonowanie komórek odpowiedzialnych za naprawę tkanek. Spożycie alkoholu znacznie wydłuża więc proces gojenia, co zwiększa ryzyko wystąpienia groźnych dla zdrowia i życia pacjenta powikłań.
Eksperci podkreślają, że pacjentom z ranami należy odradzać spożywanie alkoholu. Liczne badania przeprowadzone na całym świecie jednoznacznie wskazują, jak negatywnie alkohol działa na gojenie, znacznie zwalniając ten proces. W praktyce klinicznej abstynencję zaleca się także w przypadku złamania kości, skręcenia stawów, naderwania/zerwania mięśnia, przed planowaną operacją i po operacji.
Jak alkohol wpływa na gojenie się ran?
Nadmierne spożycie alkoholu negatywnie wpływa na wszystkie narządy w naszym ciele. Pacjenci, którzy piją dużo alkoholu mogą mieć problemy z gojeniem ran, nawet jeżeli mają zapewnioną odpowiednią opiekę. Jak alkohol wpływa na gojenie?
- Zwiększona podatność na infekcję
Nadmierne spożycie alkoholu hamuje syntezę makrofagów, komórek układu odpornościowego, które odgrywają istotną rolę w procesach zapalnych (eliminują z powierzchni rany bakterie i uszkodzone tkanki). Spożycie alkoholu może przyczynić się do zmniejszenia ilości makrofagów, na skutek zaburzenia syntezy makrofagowego białka zapalnego 1alfa (należącego do rodziny cytokin), które odpowiedzialne jest za adhezję komórek i ich migrację do wystąpienia stanu zapalnego. Alkohol ogranicza również syntezę innego białka – CRAMP, które odgrywa istotną rolę w procesie reakcji układu odpornościowego na zakażenie.
W wyniku osłabionej reakcji immunologicznej zwiększa się ryzyko wystąpienia zakażenia, a w konsekwencji opóźnia się gojenie, wydłuża proces leczenia i zwiększają się związane z nim koszty. Infekcja rany jest również poważnym zagrożeniem dla zdrowia i życia człowieka, ponieważ może rozwinąć się do zakażenia ogólnoustrojowego, a nawet sepsy.
- Upośledzenie wchłaniania składników odżywczych potrzebnych do regeneracji tkanek
Do prawidłowej regeneracji tkanek organizm człowieka potrzebuje wielu istotnych składników odżywczych, m.in. witaminy C, A, E, magnezu, cynku i żelaza. Przewlekłe spożywanie alkoholu powoduje upośledzenie wchłaniania tych składników, co sprawia, że organizmowi brakuje niezbędnych elementów budulcowych do regeneracji tkanek.
- Podwyższony poziom glukozy we krwi
Nadużywanie alkoholu wiąże się również z osłabioną zdolnością trzustki do wydzielania insuliny, co prowadzi do podwyższonego cukru we krwi. Taki stan powoduje zwężenie naczyń krwionośnych, zmniejszenie dopływu tlenu do krwi i do skóry, co znacznie spowalnia gojenie. Przy podwyższonym poziomie glukozy zwiększa się również ryzyko infekcji.
- Zmniejszona produkcja kolagenu
Upośledzone wchłanianie witamin oraz wysoki poziom cukru wpływają również na zmniejszenie produkcji kolagenu – białka, które jest budulcem skóry, kości, zębów, ścięgien, chrząstek, naczyń krwionośnych i rogówek oka. Zaburzona produkcja kolagenu wpływa więc na wolniejsze gojenie się ran.
Abstynencja w okresie okołoperacyjnym
Od 24 do 48 godzin przed operacją chirurgiczną zalecana jest rezygnacja z alkoholu, ponieważ wpływa to na:
- ryzyko krwotoku – podczas wykonywania nacięć w trakcie operacji dochodzi do krwawienia; jeżeli we krwi obecny jest alkohol, zmniejszy to zdolność krwi do formowania zakrzepu, a w konsekwencji zwiększy się ryzyko groźnego dla zdrowia i życia pacjenta krwotoku.
- wysuszenie skóry – alkohol wpływa na wysuszenie skóry i zwiększa jej podatność na pęknięcia; w czasie zabiegu chirurgicznego może stanowić to problem zszycia ran, a następnie zaburzać proces gojenia i zwiększać widoczność blizn;
- brak efektów znieczulenia i zwiększone działanie środków uspokajających – alkohol wpływa na zmniejszenie działania środków znieczulających, a także zwiększa działanie leków uspokajających; może wchodzić z nimi także w niepożądane reakcje;
- ryzyko wystąpienia i utrzymywania się obrzęków – alkohol rozszerza naczynia krwionośne i może przyczyniać się do powstawania bolesnych obrzęków, które wydłużają proces gojenia.
Spożywanie alkoholu jest również wysoce niewskazane w okresie pooperacyjnym. Eksperci zalecają, by wstrzymać się od niego na okres 2 tygodni po wykonanej operacji, ponieważ:
- alkohol osłabia działanie środków przeciwbólowych; interakcje alkoholu z lekami przeciwbólowymi są niebezpieczne dla zdrowia pacjenta;
- alkohol wydłuża proces gojenia rany pooperacyjnej;
- alkohol zwiększa ryzyko infekcji rany pooperacyjnej.
Źródła: J. Sobolwska, A. Nowak, M. Włodarczyk, „Wpływ spożywania alkoholu przez pacjentów na proces gojenia się ran” w: „Oficjalne pismo Polskiego Towarzystwa Naukowego Leczenia Ran i Organizacji Opieki/ Rany”; 2020;1(1), str. 27-29
leksykon.com.pl, fizjoterapia-isin.pl, attorneyatlawmagazine.com, kollohealth.com
Przeczytaj także: W jaki sposób palenie papierosów wpływa na proces gojenia ran?
