Atopowe zapalenie skóry (łac. eczema) to popularna u dzieci choroba skóry o nieinfekcyjnym podłożu zapalnym. Opublikowany w CMAJ (Canadian Medical Association Journal) artykuł przedstawia praktyczne porady, jak poradzić sobie ze stanem zapalnym wierzchnich warstw skóry. 

Atopowe zapalenie skóry dotyka 10-20% kanadyjskich niemowląt. W Polsce choruje na AZS 5-9% dzieci. U 45% dzieci AZS zaczyna się w pierwszych 6 mies. życia, u 60% przed ukończeniem 1. roku życia, a u 90% przed ukończeniem 5. roku życia. Rozpoznanie AZS, doprowadzenie do remisji i późniejsza kontrola stanu skóry, stanowi wyzwanie dla lekarzy i opiekunów medycznych – wyjaśnia dr Derek Chu, adiunkt w Wydziale Alergii i Immunologii w American College of Allergy.

– Mamy nadzieję, że tych pięć zaleceń dla specjalistów i lekarzy opieki ogólnej, pomoże w skutecznym radzeniu sobie z atopowym zapaleniem skóry u niemowląt. AZS to nie tylko choroba skóry. Ma wpływ na całą rodzinę, dlatego optymalne podejście w leczeniu jest kluczowe w krytycznym stadium rozwoju u niemowląt – dodaje dr Chu.

AZS u niemowląt i dzieci

Atopowe zapalenie skóry na policzkach, kończynach górnych, dolnych i tułowiu jest powszechne u niemowląt. Klasyczna eczema występująca za kolanami i w dole łokciowym może się nie rozwijać aż do późnego dzieciństwa. Inne formy przejściowe, takie jak irritant dermatitis, seborrheic dermatitis nie powinny być utożsamiane z atopic dermatitis (AZS).

Leczenie – czym i jak nawilżać?

Najlepszy nawilżacz to taki, który opiekun i pacjent będą używać. Niezbędna w tym względzie jest współpraca z pacjentem i rodzicami. Czy będzie to szybko wchłaniający się krem, czy maść, która pozostawia tłustą warstwę na skórze – o to należy pytać pacjenta (rodziców). Nowe badania wskazują, że każdy rodzaj nawilżacza – płyn, krem, żel, maść – stosowany przynajmniej dwa razy dziennie pomaga w leczeniu AZS. W związku z nasiloną suchością skóry można nawilżać i natłuszczać skórę specjalnymi preparatami zwanymi emolientami. Zaleca się środki miejscowe o pH 5,5. Są to emulsje do kąpieli, kremy, lotiony, maści. Stosowanie emolientów do kąpieli nie zwiększa skuteczności leczenia, poza tym, że wpływa korzystnie na bezpośrednie nawilżenie skóry. Mogą być stosowane zamiast mydła. Aby nie szkodziły skórze niemowlęcia lub dziecka, nie powinny zawierać substancji zapachowych oraz konserwujących oraz białek roślinnych. Dobry emolient w swoim składzie zawiera substancje okluzyjne (np. wazelinę), wiążące wodę (mocznik, sorbitol, glicerol) oraz odbudowujące barierę naskórkową (ceramidy, cholesterol).

Leczenie przeciwzapalne

Atopowe zapalenie skóry to stan zapalny, który wymaga przeciwzapalnego leczenia. Powinno stosować się najmniejszą porcję steroidów miejscowych, aby zmniejszyć zaczerwienienia. Stosowane raz dziennie są prawie tak samo skuteczne jak w przypadku podwójnej aplikacji. Za to zwiększa się ich przyczepność oraz zmniejsza się ryzyko wystąpienia zdarzeń niepożądanych oraz koszt leczenia. Jeśli zaczerwienienia powracają, sporadyczne użycie leków miejscowych (dwa dni z rzędu, np. w weekendy) może zapobiec nawracającym zaczerwienieniom. W tej grupie leków znajdują się zwłaszcza preparaty steroidowe, które ze względu na różną siłę działania i możliwość wywoływania działań niepożądanych powinien dobrać indywidualnie lekarz dermatolog. Bezpieczniejszą grupą leków do stosowania zewnętrznego są inhibitory kalcyneuryny, które dodatkowo można stosować profilaktycznie w celu zapobiegania zaostrzeniom w przypadku łagodnego przebiegu AZS. Przypadki nawracające i przewlekłe mogą wymagać odmiennego podejścia. Zaleca się wtedy użycie leczenia umiarkowanego (np. betamethasone valerate 0.05%) lub silnego (np. mometasone furoate 0.1%) miejscowego kortykosteroidu na dotknięte zapaleniem części ciała. Silnego leczenia nie powinno stosować się na twarz. Następnie kuracja powinna zostać uzupełniona ok. 3 miesięcznym leczeniem umiarkowanym kortykosteroidami lub pimecrolimus stosowanym miejscowo przez 2 następujące po sobie dni, np. w weekendy.

Badania: terapia antybiotykowa nie pomaga w leczeniu miejscowej wtórnej infekcji bakteryjnej

Leczenie miejscowej wtórnej infekcji bakteryjnej powinno koncentrować się na zapaleniu pod powierzchnią skóry. Infekcja Staphylococcal aureus jest powszechna, jednak badania nie potwierdzają, żeby rutynowe stosowanie miejscowych lub ustnych antybiotyków było skuteczne. Mogą za to prowadzić do antybiotykoodporności. Antybiotyki ustne są potrzebne tylko w przypadku występowania oznak choroby układu, np. kiedy występuje gorączka.

Odpowiednie odżywianie

Unikanie jedzenia nie prowadzi do poprawy stanu zapalnego. Dodatkowo może powodować wzrost ryzyka alergii na jedzenie. U dzieci z rozpoznaniem choroby atopowej stwierdza się skłonność do nadwrażliwości w odniesieniu do alergenów środowiskowych, co może się przejawiać we wczesnym dzieciństwie nie tylko w postaci AZS, ale również jako alergia pokarmowa. Należy zaniechać rutynowego zalecania restrykcyjnej diety u niemowląt z atopowym zapaleniem skóry. Wczesne wprowadzenie do diety pokarmów alergizujących może korzystnie wpłynąć na zmniejszenie ryzyka występowania alergii pokarmowych. Kanadyjskie Towarzystwo Pediatryczne zaleca wprowadzenie do diety pokarmów alergizujących u niemowląt w wieku ok. 6 miesięcy, przy jednoczesnej kontynuacji karmienia piersią do dwóch lat lub dłużej jeśli to możliwe.

Źródła: Eurekalert!, mp.pl