„Temat wojny właściwie nie istniał do tej pory w programie kształcenia pielęgniarek ratunkowych. Wojna w Ukrainie pokazała nam jednak, jak ważna jest edukacja w tym kierunku. Mam nadzieję, że IX Konferencja Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Ratunkowego stanie się miejscem, gdzie będziemy mogli wspólnie zastanowić się nad tym, jak to zmienić” – powiedział w rozmowie z Forum Leczenia Ran Marek Maślanka, prezes Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Ratunkowego (PTPR).
Obecna sytuacja związana z wojną pokazuje, iż członkowie zespołów ratownictwa medycznego odgrywają istotną rolę w niesieniu pomocy naszym sąsiadom z Ukrainy, którzy uciekają przed agresją militarną Rosji. Na granicach, dworcach i w innych miejscach, gdzie udzielana jest pomoc dla uchodźców, niezbędne jest wsparcie medyczne. To m.in. pielęgniarki i ratownicy są pierwszą linią pomocy dla uchodźców przybywających do naszego kraju.
Marek Maślanka, prezes PTPR i Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego IX Konferencji Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Ratunkowego, podkreśla, że mimo iż wojna nie dotyczy bezpośrednio naszego kraju, to uświadamia nam, jak istotne jest przygotowanie personelu medycznego do działania w tak trudnych warunkach konfliktu zbrojnego. Zdaniem eksperta systemowa edukacja pielęgniarek ratunkowych, ratowników medycznych, a nawet lekarzy nie zapewnia jednak odpowiedniego poziomu wiedzy w tym zakresie, a personel medyczny nie jest wystarczająco przygotowany do tego, co może nieść za sobą wojna.
„Musimy być gotowi na działania w warunkach wojennych”
Udzielanie pomocy medycznej w okolicznościach wojennych odbywa się w trudnych i niebezpiecznych warunkach. Broń używana na wojnie – bomby, miny czy broń strzelecka – może powodować poważne i rozległe obrażenia. Wyzwaniem jest także udzielenie pomocy wielu poszkodowanym w tym samym czasie. Sytuacja, z jaką może spotkać się zespół ratownictwa medycznego w czasie wojny, znacznie różni się od codziennej pracy. Zdaniem prezesa PTPR obecny system kształcenia podyplomowego pielęgniarek ratunkowych nie przygotowuje wystarczająco do działania w takich warunkach.
– Program kształcenia podyplomowego dla pielęgniarek ratunkowych nie obejmuje kształcenia w zakresie odmienności i wyzwań w warunkach działań wojennych. Uważam, że jest to błędne podejście. Pielęgniarki powinny przede wszystkim wiedzieć, w jaki sposób prawidłowo udzielać pomocy medycznej w warunkach wojennych, które są niezwykle trudne i nieprzewidywalne. Uważam, że wszyscy ci, którzy mają wpływ na zawartość programu kształcenia dla pielęgniarek ratunkowych, powinni podjąć pewne kroki w tym kierunku. Musimy się przygotować do funkcjonowania w warunkach obrażeń spowodowanych działaniami zbrojnymi, ale też funkcjonowania w rzeczywistości wojny i brak u dostępu na narzędzi i rozwiązań, jakie mamy w warunkach pokoju – podkreślił Marek Maślanka.
Zdaniem eksperta istotne jest, by członkowie zespołów ratownictwa medycznego mieli również aktualną wiedzę praktyczną na temat udzielania pierwszej pomocy na polu walki. Jak zaznaczył – IX Konferencja PTPR jest miejscem, gdzie medycy mogą udoskonalać umiejętności, ćwiczyć czynności i techniki w ramach procedur medycyny ratunkowej. Ponadto wydarzenie to będzie służyć wymianie doświadczeń i porad, co zdaniem prezesa PTPR istotnie poprawia i usprawnia współpracę między członkami personelu medycznego.
Funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia w czasie wojny
Prezes PTPR zauważył również, że wybuch wojny na Ukrainie wpłynął na funkcjonowanie systemu ochrony zdrowia w tym kraju. Ekspert podkreślił, że brakuje środków medycznych i leków, by móc udzielać niezbędnej pomocy medycznej, ograniczone są możliwości ewakuacji i transferu nie tylko poszkodowanych z obrażeniami ciała, ale również z zaostrzeniami chorób przewlekłych. Marek Maślanka zaznaczył, że pokazuje to również, jak krytyczne jest przygotowanie organizacyjne, logistyczne, dotyczące funkcjonowania jednostek medycznych, zespołów ratownictwa medycznego, szpitalnych oddziałów ratunkowych czy ośrodków wyższej referencyjności w czasie wojny. Wyzwaniami są także zapewnienie ciągłości dostaw i logistyka.
– Patrząc na Ukrainę, widzimy, jak ważna jest umiejętność podtrzymania funkcjonowania systemu ochrony zdrowia w warunkach ekstremalnych. Te elementy również powinny znaleźć się w edukacji pielęgniarek ratunkowych i innych przedstawicieli zawodów medycznych – dodał Marek Maślanka. – Myślę, że w najbliższym czasie stoi przed nami pilne wyzwanie dotyczące tego, w jaki sposób przygotować kadrę medyczną do działania w ewentualnych warunkach wojennych, czyli wypracowanie m.in. umiejętności szybkiego reagowania w trudnych i niebezpiecznych sytuacjach, a także przygotowanie do ewakuacji, gdy środki i możliwości działania są ograniczone – dodał ekspert.
Woja dotknęła również polski system ochrony zdrowia. Uciekający przed agresją militarną Rosji Ukraińcy potrzebują pomocy medycznej, natomiast polski system jest już mocno obciążony przez pandemię COVID-19 i braki kadrowe personelu medycznego w większości obszarów ochrony zdrowia. Możemy zatem mieć do czynienia z przepełnieniem oddziałów i większymi ograniczeniami w zakresie zapewnienia pomocy medycznej. Podobna sytuacja miała miejsce w czasie wybuchu pandemii koronawirusa, gdy personel nie dysponował wytycznymi w zakresie sposobu działania w takich okolicznościach. Zdaniem Marka Maślanki sytuacja ta udowodniła, jak ważne jest przygotowanie medyków do działania w razie katastrofy. Służą temu wydarzenia takie jak IX Konferencja PTPR, gdzie omawiane będą najważniejsze problemy i wyzwania stojące przed zespołami ratownictwa medycznego.
W czasie wojny liczy się wzajemne wsparcie
Prezes PTPR podkreślił, że sytuacja na Ukrainie pokazała, jak ważna jest współpraca pomiędzy przedstawicielami różnych zawodów medycznych, a także koordynacja działań, wymiana doświadczeń i wzajemne wsparcie. Marek Maślanka zapewnił, że IX Konferencja Polskiego Towarzystwa Pielęgniarstwa Ratunkowego będzie miejscem, w którym przedstawiciele zawodów medycznych różnych specjalności będą mogli wymienić się wiedzą. Jak dodał Przewodniczący Komitetu Organizacyjnego konferencji, w Zakopanem spotkają się zarówno eksperci, jak i praktycy, by wspólnie przedyskutować konieczne zmiany w systemie pielęgniarstwa ratunkowego.
– To wydarzenie jest platformą do wymiany wiedzy i doświadczeń pomiędzy członkami interdyscyplinarnego zespołu medycznego – pielęgniarek ratunkowych, lekarzy, ratowników medycznych. Podczas dyskusji, wykładów i warsztatów będziemy chcieli zrozumieć i zwiększyć poziom współpracy między tymi grupami zawodowymi. Na co dzień pracujemy wspólnie, dlatego chcemy razem spotkać się w Zakopanem, rozmawiać, poznać swoje mocne i słabe strony. To pozwoli poprawić naszą współpracę, która jest przecież kluczowa zarówno dla funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, ale przede wszystkim dla pacjentów, którzy potrzebują naszej pomocy. Jest również nieoceniona w przypadku takich katastrof jak wojna – podkreślił prezes PTPR.
