Cynk pełni wiele istotnych funkcji w organizmie człowieka – wspiera m.in. funkcjonowanie układu odpornościowego, a także bierze udział w budowie kolagenu, co wpływa na prawidłowe gojenie się ran. Niedobór tego pierwiastka może być przyczyną występowania zmian skórnych, takich jak trądzik różowaty czy rany o różnej etiologii.

Cynk jest jednym z najważniejszych pierwiastków śladowych w naszym organizmie. Pełni wiele ważnych funkcji w naszym organizmie – jest istotnym składnikiem wielu białek, bierze udział w aktywacji licznych enzymów, a także uczestniczy w syntezie RNA, DNA i białka. Pierwiastek ten odgrywa znaczącą rolę w stabilizacji błon komórkowych oraz układu kostnego. Ponadto cynk jest niezbędny do prawidłowego odczuwania smaku i zapachu. Wspiera również prawidłowy rozwój i działanie komórek pośredniczących w niespecyficznej odpowiedzi układu immunologicznego, takich jak neutrofile oraz komórki NK, a także wpływa na prawidłowe gojenie się ran.

Największe ilości cynku znajdują się w mięsie, owocach morza, a także w ciemnym pieczywie, kaszy gryczanej, suchych nasionach roślin strączkowych i serach żółtych.

Niedobór cynku – przyczyny

Niedobór cynku najczęściej spowodowany jest niedostatecznym spożyciem tego pierwiastka z dietą, a także zaburzeniami wchłaniania. Niejednokrotnie przyczyną niskiego poziomu tego pierwiastka są choroby układu pokarmowego, takie jak celiakia, przewlekłe zapalenie jelit czy zapalenie trzustki. Przyswajanie cynku może również zmniejszać się w wyniku nadmiernego spożywania produktów zawierających duże ilości fitynianów,  kwasu foliowego, żelaza, miedzi czy wapnia. Niedobory cynku często obserwowane są również u osób z rozległymi oparzeniami. Grupą narażoną na deficyt cynku są także kobiety w ciąży i matki karmiące oraz wegetarianie.

Obecnie nie ma skutecznych metod pozwalających na dokładne zdiagnozowanie poziomu cynku. Brak wiarygodnego markera sprawia, że wielu naukowców próbuje badać jego poziom na różne sposoby, określając jego ilość np. w serum lub osoczu, w moczu, erytrocytach, leukocytach, ślinie. Najlepszym markerem w praktyce klinicznej, w celu zdiagnozowania niedoboru cynku, są więc objawy kliniczne. Brak tego pierwiastka może jednak objawiać się na wiele sposobów.

Zapalne zmiany skórne jednym z najczęstszych objawów niedoboru cynku

Jednym z najczęściej występujących objawów niedoboru cynku jest pojawianie się stanów zapalnych skóry – np. trądzik, trądzik różowaty, łojotokowe zapalenie skóry, egzema, erozyjna dermatoza krostkowa, rany o różnej etiologii. Wśród objawów skórnych w przypadku niedoboru cynku obserwuje się również nieprawidłowe i opóźnione gojenie się ran, a także pojawienie się opryszczki, łysienia telogenowego czy rozstępów na skórze.

Ponadto u pacjentów z niskim poziomem tego pierwiastka obserwuje się zaburzoną odporność i podatność na zakażenia. Niedobór cynku może być również przyczyną zaburzeń smaku i węchu, a u dzieci może prowadzić do zahamowania wzrostu i dojrzewania płciowego. U osób starszych niedobory tego pierwiastka mogą prowadzić do zwyrodnienia plamki żółtej (choroba oczu). Innymi objawami niskiego poziomu cynku są: zaburzenia miesiączkowania, suchość oczu, pojawienie się stanów depresyjnych, zaburzenia neurologiczne (drżenie kończyn, upośledzenie możliwości ruchowych, trudności w chodzeniu), a także zwiększona łamliwość paznokci.

Istotna rola cynku w leczeniu oparzeń

Podczas urazu oparzeniowego dochodzi do dużej utraty cynku. Organizm traci ten pierwiastek głównie z moczem i przez skórę. Obniżony poziom cynku w surowicy u pacjentów oparzonych może być także spowodowany uogólnioną reakcją zapalną oraz zaangażowaniem pierwiastka w procesy metaboliczne.

W praktyce klinicznej zaleca się dodatkową suplementację cynku u osób oparzonych przez około 2-3 tygodnie od powstania oparzenia. Dzięki suplementacji zwiększa się poziom cynku w skórze i zmniejszają się powikłania infekcyjne, gdyż cynk jest istotnym pierwiastkiem wspierającym funkcjonowanie układu odpornościowego. Ponadto pierwiastek ten przyczynia się do eliminacji wolnych rodników i pełni kluczową funkcję w budowie kolagenu, co przyspiesza gojenie się ran.

Źródła:

mp.pl, lifelinediag.pl, standardy.pl

K. Piorun, A. Krajewski, M. Czerwińska-Rogowska i wsp., „Rola miedzy, selenu i cynku w leczeniu oparzeń”, Chirurgia Plastyczna i Oparzenia, 2018;6(2), str. 58-59

Przeczytaj także: 3 mikroelementy istotne dla gojenia ran

Przeczytaj bezpłatnie pokrewny artykuł w czasopiśmie „Chirurgia Plastyczna i Oparzenia”:

Suplementacja witaminy D u pacjentów po ciężkich oparzeniach