Urazy kości skroniowej mogą wywoływać szerokie spektrum objawów i powodować poważne powikłania, w tym między innymi upośledzenie lub całkowitą utratę słuchu oraz porażenie nerwu twarzowego. Jakie są najczęstsze przyczyny tych urazów i w jaki sposób przebiega ich leczenie?

Patogeneza urazów kości skroniowej

Urazy kości skroniowej i ucha środkowego najczęściej powstają w wyniku wypadków komunikacyjnych i upadków z dużych wysokości, ale może do nich dojść również podczas uprawiania sportu (np. nurkowania głębinowego), a także z powodu pobicia lub postrzału.

Wyróżnia się trzy podstawowe typy złamań kości skroniowej: złamania podłużne, poprzeczne i mieszane. Najczęściej występującą odmianą złamania kości skroniowej jest złamanie podłużne (70-80 proc. przypadków).

Objawy złamania podłużnego kości skroniowej

Złamanie podłużne kości skroniowej może dawać następujące objawy: krwawienie z przewodu ucha zewnętrznego (spowodowane uszkodzeniem skóry, błony bębenkowej i struktur jamy bębenkowej), krwiak jamy bębenkowej przy zachowanej błonie bębenkowej, niedosłuch, niedowład nerwu twarzowego (spowodowany uszkodzeniem części bębenkowej kanału nerwu twarzowego w wyniku pourazowego obrzęku lub krwiaka w kanale nerwu), płynotok uszny.

Objawy złamania poprzecznego kości skroniowej

Złamanie poprzeczne ma cięższy przebieg niż złamanie podłużne. W następstwie urazu w większości przypadków dochodzi do utraty świadomości. W przypadku złamania poprzecznego kości skroniowej u pacjenta mogą wystąpić: niedosłuch typu odbiorczego lub całkowita głuchota (związane z uszkodzeniem ślimaka oraz nerwu przedsionkowo-ślimakowego), krwiak jamy bębenkowej, zawroty głowy (wstrząśnienie błędnika), oczopląs, a także porażenie nerwu twarzowego (spowodowane złamaniem przewodu słuchowego wewnętrznego lub uszkodzeniem nerwu w odcinku błędnikowym).

Leczenie urazów kości skroniowej

Leczenie chirurgiczne urazów kości skroniowej jest skoncentrowana na terapii uszkodzeń nerwu twarzowego, zaburzeń słuchu i funkcjonowania błędnika, a także płynotoku usznego. Konieczne są także konsultacje z zakresu neurologii, neurochirurgii i okulistyki, dzięki którym możliwe jest wykluczenie ewentualnych powikłań wewnątrzczaszkowych.

Późne powikłania urazów kości skroniowej

Wśród najważniejszych późnych powikłań urazów kości skroniowej wymienia się przewlekłe perlakowe zapalenie ucha środkowego, wodniak błędnika, nawracające zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych, a także przepuklinę oponowo-mózgową kości skroniowej. Późne powikłania urazów kości skroniowej mogą wystąpić w czasie od 2 do nawet 24 lat po urazie.

Do objawów perlaka pourazowego należą postępujący niedosłuch (czasami z towarzyszącym wyciekiem ropnym), niedowład nerwu twarzowego, zaburzenia przedsionkowe i powikłania wewnątrzczaszkowe. Perlak pourazowy może się rozwinąć nawet wiele lat po urazie kości skroniowej.

Późny wodniak błędnika objawia się fluktuacyjnym niedosłuchem w niskich częstotliwościach, uczuciem pełności w uchu, szumami usznymi i występującymi epizodycznie zawrotami głowy, którym mogą towarzyszyć nudności lub wymioty oraz oczopląs. Podobnie jak perlak pourazowy może wystąpić wiele lat po urazie.

Zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych może być związane z utrzymującym się długotrwale (powyżej 7 dni) płynotokiem usznym.

Przepuklina oponowa kości skroniowej polega na przemieszczeniu zawartości jamy czaszki do kości skroniowej. Wrota przepukliny stanowią ubytki w podstawie czaszki, a jej zawartość stanowią opony mózgu lub opony w połączeniu z tkanką mózgową. Przepuklina daje objawy pełności w uchu, pogorszenia słuchu, płynotoku, a także symptomy zapalenia ucha środkowego. Następstwami przepukliny mogą być padaczka, afazja, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu oraz ropień mózgu.

Źródła:

1. Brzoznowski, J. Kuczkowski, K. Markiet, A. Skoniecka, „Złamania podstawy czaszki. Prezentacja dwóch przypadków ze złamaniem kości skroniowej”, „Forum Medycyny Rodzinnej” 2017, 11(2): 89-100.
2. Czesak, R. Bartoszewicz, K. Niemczyk, „Pourazowa przepuklina oponowa kości skroniowej”, „Polski Przegląd Otolaryngologiczny” 2014, 3: 173-177.

Przeczytaj także: Najczęstsze przyczyny skojarzonych obrażeń klatki piersiowej i brzucha

Przeczytaj bezpłatnie pokrewny artykuł w czasopiśmie „Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece”: