Dezynfekcja skóry to ważny element profilaktyki zakażeń szpitalnych u wcześniaków i noworodków. Przy doborze preparatu antyseptycznego dla pacjentów z tej grupy należy uwzględnić ryzyko podrażnień i oparzeń skóry oraz innych powikłań, w tym również neurologicznych.
Jak wskazują statystyki, u 20 proc. noworodków z niską masą urodzeniową dochodzi do infekcji układowych. Ponad połowa zgonów w tej grupie pacjentów spowodowana jest sepsą. Dezynfekcja skóry stanowi ważny element przeciwdziałania temu problemowi.
Antyseptyki stosowane u wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową powinny się charakteryzować szerokim spektrum działania przeciwdrobnoustrojowego, niską cytotoksycznością oraz długotrwałym efektem działania. Ze względu na niedojrzałość powłok skórnych oraz duże ryzyko powikłań niektóre z dostępnych na rynku preparatów nie powinny być stosowane w tej grupie pacjentów.
Antyseptyki na bazie alkoholu
Antyseptyki alkoholowe stwarzają w przypadku wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową duże ryzyko neurotoksyczności, ponieważ przenikają przez skórę 3-50 razy łatwiej niż u dzieci zdrowych. Z tego powodu u pacjentów w tej grupie wiekowej można stosować wyłącznie preparaty z bezpośrednim wskazaniem. Preparaty z zawartością alkoholu benzylowego i difenylolu są bezwzględnie przeciwwskazane.
Antyseptyki z zawartością jodu
U dzieci poniżej 3. miesiąca życia występuje zwiększona przepuszczalność skóry oraz wrażliwość na jod. Z tego powodu u pacjentów w tej grupie wiekowej należy ograniczać stosowanie preparatów z powidonem jodu. W przypadku stosowania roztworów jodu u dzieci do 6. miesiąca życia zaleca się monitorowanie czynności tarczycy, ponieważ preparaty te zwiększają ryzyko wystąpienia niedoczynności tego narządu.
W części zaleceń pojawia się informacja, by po stosowaniu u wcześniaków PVP-J przemywać obficie miejsce dezynfekowane jałowym roztworem 0,9% chlorku sodu lub wodą. Ma to na celu ograniczenie wchłaniania antyseptyku przez skórę.
Antyseptyki z chlorheksydyną
Preparaty antyseptyczne z chlorheksydyną (CHX) nie powinny być stosowane u niemowląt poniżej 2. miesiąca życia. Jest to związane z możliwością działania toksycznego preparatu w miejscu podania oraz wystąpienia chemicznych oparzeń. Wśród możliwych działań niepożądanych wskazuje się również anafilaksję.
Antyseptyki z poliheksanidyną
Według badań preparaty na bazie poliheksanidyny (poliheksametylen biguanidu, PHMB) mogą być stosowane na oparzenia u wcześniaków i dzieci z niską masą urodzeniową. Preparaty, w których występuje połączenie poliheksanidyny z betainą, są zarejestrowane bez ograniczeń wiekowych.
Źródło: M. Oleksy-Wawrzyniak, M. Brożyna, E. Piątkowska, K. Niewińska, M. Bartoszewicz, „Profilaktyka zakażeń u wcześniaków i noworodków – jaki antyseptyk wybrać?”, „Forum Zakażeń” 2020, 11(2): 67-69.
Sprawdź więcej informacji na temat wskazań do stosowania preparatów antyseptycznych:
