U niektórych pacjentów moment zmiany opatrunku może być nieprzyjemny i powodować ból. W takiej sytuacji konieczne jest zrozumienie skąd wynikają dolegliwości bólowe oraz wybranie odpowiedniego opatrunku, który zapewni komfort pacjentowi. Sprawdź, jak bezboleśnie zmieniać opatrunek oraz jakie czynniki wpływają na odczuwanie dyskomfortu podczas tego procesu.

Ból podczas zmiany opatrunku jest częstym doświadczeniem pacjentów z trudno gojącymi się ranami. Dolegliwość ta może być jednak minimalizowana poprzez wdrożenie odpowiedniego postępowania.

Dlaczego zmiana opatrunku boli?

Ból podczas zmiany opatrunku może mieć różne źródła. Najczęściej za dolegliwości te odpowiedzialne jest zbyt mocne przyleganie opatrunku do rany. W takim przypadku oderwanie opatrunku od skóry może powodować uszkodzenie nowopowstałej tkanki, co odpowiedzialne jest za odczuwanie dolegliwości bólowych u pacjenta. Tkanka jest bowiem delikatna i łatwo ulega uszkodzeniu.

Często przyczyną dolegliwości bólowych podczas zmiany opatrunku jest również nieprawidłowo dobrany opatrunek lub nieodpowiednia technika jego aplikowania. Zbyt gwałtowne odrywanie opatrunku, brak przygotowania opatrunku do usunięcia z rany, może powodować dyskomfort pacjenta.

Innym powodem odczuwania bólu u pacjentów jest infekcja bakteryjna. Zakażenie powoduje nadwrażliwość i może zwiększać odczucia bólowe u podczas zmiany opatrunku.

Na dolegliwości bólowe podczas zmiany opatrunku narażone są również osoby z delikatną skórą, np. osoby starsze lub niemowlęta.

Rodzaje bólu w ranach

W praktyce klinicznej wyróżnia się kilka rodzajów bólu związanego z leczeniem ran:

1. Ból podstawowy – związany z etiologią rany i czynnikami miejscowymi, np. infekcja rany, niedokrwienie.
2. Ból incydentalny – związany z ruchem, np. tarcie opatrunku.
3. Ból proceduralny – związany z rutynowymi procedurami leczenia rany, np. zmiana opatrunku, oczyszczanie rany.
4. Ból operacyjny – związany z interwencją chirurgiczną, wymagający znieczulenia.

Ocena bólu podczas zmiany opatrunku

W ocenie bólu w ranach pomocne jest przeprowadzenie wywiadu z pacjentem. Pozwoli to uwzględnić charakter bólu. Konieczna jest również dokładna ocena bólu, np. za pomocą specjalnej skali. Ocena bólu powinna odbywać się przy każdej zmianie opatrunku – przed, w trakcie i po założeniu opatrunku – w celu monitorowania skuteczności aktualnie stosowanych technik redukcji tych dolegliwości. Zawsze należy używać tej samej skali.

Zarządzanie bólem przy zmianie opatrunku

1. Dobór opatrunku

Wielu dolegliwości związanych ze zmianą opatrunku można uniknąć poprzez dobór odpowiedniego opatrunku. Warto wybrać te, które nie przylegają do skóry, np. opatrunki hydrożelowe, silikonowe, alginiany, hydrowłókna. Opatrunki atraumatyczne są uznawane za najlepszą strategię leczenia bólu związanego ze zmianą opatrunku.

Dolegliwości bólowe zwiększa usuwanie wyschniętego, suchego i silnie przylegającego do skóry opatrunku, np. gazy. Usunięcie takiego opatrunku niszczy nowo utworzoną tkankę. W przypadku używania opatrunków, które mogą wyschnąć, warto rozważyć stosowanie opatrunku wtórnego, który pozwoli utrzymać wilgotne środowisko gojenia.

2. Zwilżenie opatrunku

Przed usunięciem opatrunku warto jest zwilżyć materiał sterylną solą fizjologiczną lub płynem przeznaczonym do przemywania ran, np. antyseptykiem. Odczekaj chwilę, a następnie powoli i ostrożnie usuń opatrunek, trzymając skórę jedną ręką, a drugą odrywając materiał. Opatrunek usuwaj powoli i unikaj gwałtownych ruchów.

3. Usunięcie kleju medycznego

Mimo zastosowania odpowiedniego opatrunku i ewentualnego zwilżenia materiału przed usunięciem, pacjenci wciąż mogą odczuwać dolegliwości bólowe. Związane jest to m.in. z klejem medycznym zastosowanym w opatrunku. Chociaż coraz więcej producentów opatrunków decyduje się na wykorzystanie łagodnych substancji mocujących, to czasem konieczne może być usunięcie kleju, który przyległ do skóry. W tym celu skorzystać można ze specjalnych preparatów do rozpuszczania kleju medycznego, które dostępne są w aptece.

4. Prawidłowe opatrzenie rany

Bardzo ważnym elementem leczenia ran jest odpowiednie dobranie opatrunku – nie powinien być on zbyt mały i zbyt duży (opatrunek powinien być nieco większy od rany). Należy również odpowiednio zadbać o okolice rany (stosować kremy, maści nawilżające, natłuszczające).

Pamiętaj również, by regularnie zmieniać opatrunki, zgodnie z zaleceniami specjalisty. Zbyt długie utrzymywanie opatrunku może spowodować jego silniejsze przywieranie do skóry i wywoływać dyskomfort podczas zmiany. Zbyt częsta zmiana opatrunku również nie jest wskazana, zwłaszcza u pacjentów, którzy odczuwają ból.

5. Środki przeciwbólowe 

Jeżeli pacjent jest szczególnie narażony na odczuwanie bólu podczas zmiany opatrunku, warto rozważyć stosowanie środków przeciwbólowych przed przystąpieniem do usunięcia opatrunku. Można zastosować środki znieczulające lub doustne środki przeciwbólowe. O wdrożeniu środków przeciwbólowych powinien zadecydować specjalista kierujący leczeniem.

Źródła:

1. forumleczeniaran.pl
2. wounds-uk.com