Jak często należy zmieniać opatrunek?

Ten tekst przeczytasz w < 1 min.

Opatrunek należy zmieniać tak często, jak to konieczne, i tak rzadko jak to możliwe. Częstotliwość należy dostosować do rodzaju rany, ilości wysięku, infekcji, a także przestrzegając zaleceń producenta oraz specjalisty prowadzącego leczenie. W przypadku ran przewlekłych zaleca się rzadszą zmianę opatrunku. Sprawdź, jak często należy zmieniać opatrunek.

Obecnie na rynku dostępnych jest wiele opatrunków specjalistycznych, które skutecznie wspierają proces gojenia. Częstotliwość zmiany opatrunków zależy od wielu czynników, w tym rodzaju rany, rodzaju opatrunku oraz stanu zdrowia pacjenta, zaleceń producenta. Należy jednak pamiętać, że o czasie wymiany opatrunku powinien decydować specjalista, który przekazuje pacjentowi odpowiednie zalecenia.

Dlaczego nie należy zbyt często zmieniać opatrunku?

Częstotliwość zmiany opatrunków ma istotne znaczenie w skutecznym gojeniu ran. Wbrew pozorom zbyt częsta zmiana opatrunków nie przyspiesza gojenia, a nawet wręcz odwrotnie.

Zbyt częsta zmiana opatrunków może zaburzać wilgotne środowisko gojenia, które jest kluczowe w procesie leczenia. Opatrunki specjalistyczne utrzymują odpowiednią wilgoć w łożysku rany. Częste zdejmowanie opatrunku może je zaburzyć, powodując wyschnięcie rany i opóźniając proces gojenia. Ponadto wiele opatrunków potrzebuje czasu, by zawarte w nich substancje aktywne zaczęły działać. Dłuższy czas pozostawienia ich w miejscu rany zwiększa szanse na pełne wykorzystanie właściwości, np. przeciwbakteryjnych, natomiast zbyt szybkie usunięcie opatrunku może prowadzić do zakłócenia tych właściwości.

Opatrunki tworzą również barierę ochronną przed bakteriami i innymi patogenami. Zbyt częste odsłanianie rany może zwiększać ryzyko dostania się do rany zanieczyszczeń i rozwoju zakażenia.

Zbyt częsta zmiana opatrunków może również doprowadzić do uszkodzenia nowopowstałej tkanki. Szczególnie delikatne tkanki mogą ulec uszkodzeniu podczas odrywania opatrunku od skóry. Opóźnia to proces gojenia i może powodować dodatkowy ból. Ponadto zmiana opatrunku dla wielu pacjentów jest bolesna i stresująca, dlatego warto robić to rzadziej, by zmniejszyć dyskomfort chorego.

Co wpływa na częstotliwość zmiany opatrunku?

Częstotliwość zmiany opatrunku uzależniona jest od kilku czynników:

Stanu rany – rany z dużą ilością wysięku lub wydzieliny, objawami infekcji, wymagają częstszej zmiany opatrunku.
Rodzaj opatrunku – opatrunki specjalistyczne mogą pozostawać na ranie dłużej niż opatrunki tradycyjne, ponieważ posiadają wiele właściwości i zapewniają optymalne środowisko gojenia.
Lokalizacji rany – rany w miejscach narażonych na zabrudzenie lub wilgoć mogą wymagać częstszych zmian opatrunku.
Stanu zdrowia pacjenta – pacjenci z cukrzycą, niewydolnością żylną, niedokrwieniem tętniczym lub innymi chorobami współistniejącym wymagają bardziej intensywnej opieki i indywidualnego dostosowania zmian opatrunków.

Zmiany opatrunków w zależności od rodzaju rany

W praktyce klinicznej wyróżnia się dwa rodzaje ran – rany ostre oraz przewlekłe. W zależności od rodzaju rany i jej rozległości, a także ewentualnych komplikacji, czy stanu zdrowia pacjenta, opatrunki należy zmieniać w określonych odstępach czasu.

Rany ostre:

małe cięcia lub zadrapania – można zastosować opatrunek tradycyjny (np. plaster), który należy zmieniać codziennie lub co dwa dni. Należy również zwrócić uwagę na stan opatrunku – jeżeli jest ubrudzony lub wilgotny, od razu powinno się go zmienić;
rany pooperacyjne – opatrunek należy zmieniać zgodnie z zaleceniami specjalisty. Pierwsza zmiana opatrunku zazwyczaj ma miejsce po 24-48 godzinach, a kolejne do 2-3 dni, w zależności od stanu rany;
pozostałe rany ostre (cięte, kłute, szarpane, tłuczone) – rodzaj opatrunku i czas zmiany należy dostosować do rany, np. krwawienia, wysięku, infekcji. Jeżeli opatrunek utrzymuje odpowiednią wilgotność (nie przesiąka) oraz nie ma oznak infekcji, opatrunek należy zmieniać co 2-3 dni.

Rany przewlekłe:

owrzodzenia żylne – opatrunki piankowe, alginiany, opatrunki aktywne (np. ze srebrem) – zmiana opatrunku co 3-7 dni, w zależności od wydzieliny i stanu rany;
owrzodzenia tętnicze – opatrunki hydrożelowe, alginiany – zmiana co 1-3 dni w zależności od wydzieliny i stanu rany; opatrunki z substancjami aktywnymi – zmiana co 3-7 dni w zależności od stanu rany i postępów infekcji;
owrzodzenia cukrzycowe – opatrunki hydrożelowe, alginiany – zmiana co 2-4 dni w zależności od ilości wydzieliny; opatrunki z substancjami aktywnymi – zmiana co 3-7 dni w zależności od stanu rany (w przypadku infekcji konieczna może być częstsza zmiana);
Odleżyny – opatrunki piankowe, aliginiany – zmiana co 2-4 dni, w zależności od ilości wydzieliny i stopnia uszkodzenia tkanki; opatrunki z substancjami aktywnymi – zmiana do 3-7 dni w zależności od stanu rany.

Zmiany opatrunków w zależności od rodzaju opatrunku

Dobór odpowiedniego opatrunku i ustalenie częstotliwości jego zmiany są kluczowe w procesie gojenia. Opatrunki dzielimy na tradycyjne (gazy, bandaże, plastry) oraz specjalistyczne, np. hydrożele, alginiany, opatrunki piankowe czy z aktywnymi substancjami, np. węglem lub srebrem (przeczytaj także: Jakie rodzaje opatrunków są dostępne na rynku i w jaki sposób dobrać opatrunek do rany?).

Opatrunki tradycyjne:

gaza i bandaż – stosowane na małe zacięcia, zadrapania czy rany chirurgiczne. Należy zmieniać codziennie lub co dwa dni, lub wcześniej, jeżeli opatrunek jest zabrudzony, mokry lub nasiąknięty wydzieliną;
plastry – stosowane na małe, powierzchowne rany, takie jak skaleczenia czy zadrapania. Należy zmieniać codziennie lub co dwa dni, lub wcześniej, jeżeli opatrunek ulegnie zabrudzeniu, jest mokry lub nasiąknięty wydzieliną.

Opatrunki specjalistyczne:

hydrokoloidy – stosuje się w celu profilaktyki, w fazie epitelizacji oraz na etapie remodelingu. Nie wolno stosować ich w ranach z cechami infekcji. Opatrunki należy zmieniać co 3-5 dni, chyba że są nasiąknięte lub widoczne są oznaki infekcji;
hydrożele – stosowane na rany suche, oparzenia owrzodzenia. Zmiana opatrunku co 1-3 dni. Opatrunek należy zmienić, jeżeli straci wilgoć;
alginiany – stosowane na rany z dużą ilością wysięku, rany przewlekłe, owrzodzenia. Zmiana opatrunku co 5-7 dni (lub 1-2 dni w przypadku opatrunków z dodatkiem miodu Manuka), zależnie od ilości wydzieliny. Zmieniać opatrunek, gdy jest widocznie nasiąknięty;
opatrunki piankowe – na rany z umiarkowaną do dużej wydzieliny, owrzodzenia, rany pooperacyjne. Zmiana opatrunku co 1-5 dni dni, w zależności od wydzieliny i zaleceń producenta. Zmieniać opatrunek, gdy nasiąknie lub przestanie przylegać;
opatrunki z substancjami aktywnymi (ze srebrem) – stosowane za rany zagrożone lub z obecną infekcją, owrzodzenia, rany przewlekłe. Zmiana opatrunku uzależniona jest od rodzaju substancji aktywnej. Opatrunek ze srebrem (w zależności od rodzaju związku srebra) zmienia się po 8 godzinach do 14 dni. Więcej informacji znajdziesz tutaj: #NaJakąRanę opatrunek ze srebrem?.

Źródła: forumleczeniaran.pl