Biofilm jest obecnie jednym z największych wyzwań w leczeniu ran przewlekłych, ponieważ drobnoustroje znajdujące się w jego strukturze są oporne na działania zwalczające, w tym na antybiotyki. W praktyce klinicznej istnieją jednak metody, które pozwalają skutecznie walczyć z biofilmem. W tym celu istotne jest wykorzystanie specjalistycznych produktów, takich jak maść SutriHeal®, która nie zawiera antybiotyku i jest rekomendowana przez ekspertów w dziedzinie leczenia ran.

Biofilm pokrywa większość ran trudno gojących się i znacznie opóźnia gojenie. Jest złożonym skupiskiem jednego lub wielu gatunków drobnoustrojów, które pokryte są macierzą stanowiącą fizyczną barierę chroniącą bakterie przed działaniami zwalczającymi – antybiotykami, niektórymi antyseptykami oraz układem immunologicznym gospodarza.

Dlaczego biofilm jest trudny do zwalczenia?

Obecne narzędzia stosowane do wykrywania biofilmu nie są do końca skuteczne. Szacuje się, że za pomocą konwencjonalnych metod możliwe jest zidentyfikowanie mniej niż 5 proc. gatunków bakterii znajdujących się w ranie. Dlatego tak istotna jest ocena objawów, które mogą wskazywać na obecność biofilmu, takich jak duża ilość znekrotyzowanej tkanki w łożysku rany, gładka powierzchnia (połyskliwość, szklistość rany), powłoka fibrynowa, zwiększony wysięk oraz nieprzyjemny zapach.
Biofilm osiąga dojrzałość w ranie w przeciągu 48-72 godzin. Bakterie w biofilmie przylegają do uszkodzonej powierzchni tkanek i produkują heterogenną macierz zewnątrzkomórkową, która otacza je i utrudnia penetrację antybiotyków oraz komponentów układu immunologicznego. Drobnoustroje w biofilmie są zdolne także do wymiany genów oporności na antybiotyki oraz podwyższają pH w ranie i tworzą środowisko zasadowe, które ułatwia im rozwój i przeżycie. Obecność biofilmu utrudnia proces gojenia, co wpływa na jego znaczne wydłużenie. Ponadto biofilm przyczynia się do powiększenia rozmiaru rany, hipoksji (niedotlenienia) i niedożywienia tkanek, powstawania martwicy trudnej do usunięcia. Biofilm stanowi również poważne zagrożenie dla zdrowia i życia pacjenta, gdyż może powodować zakażenie ogólnoustrojowe. Dlatego tak istotne jest wielokierunkowe i specjalistyczne podejście w leczeniu biofilmu.

Jakie są obecne metody walki z biofilmem?

W praktyce klinicznej stanowczo odradza się stosowanie antybiotyków miejscowych w leczeniu nie tylko biofilmu, ale także zwykłej infekcji rany. Antybiotyki nie są w stanie penetrować przez macierz biofilmu, a więc nie ma możliwości uzyskania terapeutycznego stężenia leku w miejscu infekcji. Antybiotykoterapię ogólnoustrojową można wdrożyć wyłącznie na podstawie badań mikrobiologicznych i po stwierdzeniu objawów ogólnoustrojowych infekcji.
W piśmiennictwie naukowym w leczeniu biofilmu zaleca się wielokierunkowe podejście z wykorzystaniem leczenia ogólnego i miejscowego, które wpływa na przyspieszenie gojenia ran, a także zapobiega infekcji ogólnoustrojowej. Złotym standardem w leczeniu biofilmu jest debridement, czyli fizyczne usunięcie biofilmu z rany w sposób chirurgiczny lub autolityczny. Biofilm posiada jednak zdolność do regeneracji, dlatego oprócz jego usunięcia konieczne jest również stosowanie skutecznego leczenia z pomocą specjalistycznych środków miejscowych. Po usunięciu biofilmu lub jego struktur w praktyce klinicznej zaleca się korzystanie z nowoczesnych antyseptyków, opatrunków o właściwościach przeciwdrobnoustrojowych i miejscowych środków, które posiadają zdolność penetracji w głąb biofilmu. Istotne jest wykorzystanie preparatów, które posiadają szerokie spektrum aktywności przeciwdrobnoustrojowej, nie wpływają negatywnie na proces gojenia i nie stymulują narastania oporności bakterii. Jednym z takich produktów jest właśnie SutriHeal®.

SutriHeal® to produkt, który skutecznie wspiera walkę z biofilmem

Maść SutriHeal® zawierająca jedyną na polskim rynku formułę kwasów żywiczych i lignanów  ma udowodnioną silną skuteczność przeciwbakteryjną względem S. aureus i  P. aeruginosa. Badania prof. M. Bartoszewicz i prof. A. Junki, oceniające maść Sutriheal®, potwierdziły istotną redukcję biofilmu bakteryjnego (zarówno jego biomasy, jak i poziomu aktywności metabolicznej).  SutriHeal® ma również zdolność hamowania produkcji wolnych rodników oraz w efekcie zmniejszenie stanu zapalnego w ranie. Maść z żywicy przyspiesza gojenie ran śr. 2 mm/dobę.

SutriHeal® wskazany jest w terapii leczenia ran zakażonych i niezakażonych o różnej etiologii: ostrych (skaleczeń, zadrapań, po zabiegach chirurgicznych i ortopedycznych), ran powierzchownych (problemy podologiczne, otarcia, pęknięcia naskórka, powierzchowne uszkodzenie naskórka) oraz ran przewlekłych (odleżyny, oparzenia, zespół stopy cukrzycowej, owrzodzenie podudzi). Producenci podkreślają, że SutriHeal®, według najnowszych wytycznych z 2020 r. opracowanych przez interdyscyplinarną grupę ekspertów, jest rekomendowany m.in. w ranach zakażonych z objawami głębokiej infekcji , a skuteczność maści, w tym w istotnej redukcji biofilmu bakteryjnego, została potwierdzona w polskich badaniach. Kolejną zaletą preparatu jest możliwość długotrwałego stosowania, również u dzieci (powyżej 3. roku życia).

Materiał powstał we współpracy z firmą Verco.

Przeczytaj także: Jak przyspieszyć gojenie ran? 3 ważne zasady

Źródła:
E. Szkiler, „Charakterystyka, diagnoza i leczenie biofilmu. Przegląd piśmiennictwa” w „Forum Leczenia Ran” 2021;2(4), 169-174
Interdyscyplinarna grupa ekspertów: M. Bartoszewicz, T. Banasiewicz, K. Bielecki i wsp., „Zasady postępowania miejscowego i ogólnego w ranach/owrzodzeniach przewlekłych objętych procesem infekcji” w „Forum Zakażeń” 2019(1), 1-30
M. Bartoszewicz, A. Junka, „Ocena aktywności in vitro maści SutriHeal względem Staphylococcus aureus i Pseudomonas aeruginosa oraz linii komórkowych odpowiedzialnych za proces gojenia się rany” w „Forum Leczenia Ran”, 2021; 2 (2), 71-80
A. Sipponen A. et al. „Natural coniferous resin salve used to treat complicated surgical wounds”, pilot clinical trial on healin and costs. Int J Dermatol 2012; 51:726