Za wywołanie tężca odpowiadają bakterie beztlenowe Clostridium tetani, które występują na całym świecie. Ich największe skupiska można znaleźć w glebie, zwłaszcza na terenie, gdzie pasą się zwierzęta. Do zakażenia bakteriami tężca dochodzi, gdy drobnoustroje lub ich przetrwalniki dostają się do rany.

Tężec jest zakaźną chorobą neurologiczną, której śmiertelność w zależności od rodzaju zakażenia może wynosić nawet 50%.

Kiedy dochodzi do zakażenia tężcem?

Zakażenie bakteriami tężcowymi ma miejsce, kiedy rana zostaje zabrudzona ziemią lub kurzem, w których znajdują się przetrwalniki mikroorganizmów. Bakterie Clostridium tetani mogą też znajdować się na brudnych i zardzewiałych narzędziach. Tężcem nie można się zarazić od chorej osoby.
Aby bakterie zaczęły się namnażać, potrzebują warunków beztlenowych, przez co najkorzystniejszymi warunkami bytowania są dla nich rany głębokie lub ze zmianami martwiczymi. Miejscowe warunki beztlenowe mogą też zostać stworzone przez zakażenie bakteriami tlenowymi. Okres inkubacji bakterii tężcowych trwa najczęściej dwa tygodnie, ale może się wydłużyć nawet do ponad miesiąca.

Jakie są objawy tężca?

Za objawy tężca odpowiadają toksyny (tetanospazmina, tetanolizyna i fibrynolizyna), które produkowane są przez bakterie. Toksyny początkowo atakują neurony położone w okolicy miejsca zranienia (tężec miejscowy), powodując zaburzenia czucia, przeczulicę i uczucie wzmożonego napięcia mięśniowego.
Wraz z rozwojem choroby do postaci tężca uogólnionego pojawiają się też objawy takie jak: wzmożone napięcie mięśni kończyn, tułowia i żuchwy (szczękościsk). U niektórych chorych pojawia się też charakterystyczny wyraz twarzy wywołany skurczami mięśni mimicznych. Usta są wtedy zamknięte i wysunięte, oczy przymrużone, a czoło zmarszczone.

Skurcze tężcowe trwają zazwyczaj od 5 do 10 sekund i są bardzo bolesne. W ich trakcie chory pozostaje przytomny. Tężec może też wywoływać skurcze mięśni oddechowych i szyi, przez co chorzy w trakcie napadu zaczynają się dusić. Napad tężcowy wywoływany jest zazwyczaj przez czynniki zewnętrzne w postaci hałasu lub dotyku. Naprężenia wynikające ze skurczów mięśni bywają tak silne, że dochodzi do kompresyjnego złamania kręgu (najczęściej w odcinku piersiowym kręgosłupa).

Jak zapobiegać zakażeniu tężcem?

W Polsce dostępne jest obowiązkowe i bezpłatne szczepienie chroniące przed tężcem, które powinno być wykonane przed 19. rokiem życia. Zaleca się, aby co 10 lat przyjmować dawkę przypominającą.
Innymi sposobami zapobiegania zakażeniu tężcem jest zachowanie ostrożności i odpowiedniej higieny pracy, kiedy używamy narzędzi, które mogły zostać skażone zarodnikami tężca (np. narzędzia ogrodowe). Osoba, która zraniła się narzędziami mającymi kontakt z ziemią, brudnymi lub zardzewiałymi powinna przemyć, zdezynfekować i zabezpieczyć ranę oraz skontaktować się z lekarzem, który podejmie decyzję o dalszym postępowaniu. Podczas wizyty lekarz może zlecić wykonanie zastrzyku przeciwtężcowego.
Źródło: mp.pl, gov.pl
 

Przeczytaj także: Ukraińscy lekarze w warunkach polowych przeprowadzili nowoczesną operację