Terapia ran nowotworowych polega przede wszystkim na leczeniu objawowym, którego celem jest zapewnienie pacjentowi jak największego komfortu. Jej główne założenia to działanie atraumatyczne oraz maksymalne ograniczenie wysięku w ranie.
Rany nowotworowe mogą powstawać wskutek nacieków nowotworów położonych w głębszych warstwach ciała, przerzutów, jak i rozwoju nowotworu pierwotnego w obrębie skóry. Najczęściej w ranach niegojących się powstaje rak kolczystokomórkowy.
Jak wyglądają rany nowotworowe?
Owrzodzenie nowotworowe może być wklęsłe lub wypukłe o kalafiorowatej podstawie. Wraz z rozwojem nowotworu może dochodzić do zmian w wyglądzie rany. Wskutek działania nowotworu brzegi rany mogą przybierać wałowaty kształt i wywijać się. Dodatkowo rana się powiększa, ziarnina przerasta brzegi, a w dnie rany widoczne są grudki.
Rany nowotworowe charakteryzują się tym, że są delikatne i łatwo może dojść do ich uszkodzenia oraz rzadko możliwe jest ich pełne wygojenie.
Jak przebiega leczenie miejscowe ran nowotworowych?
Głównymi problemami terapeutycznymi przy ranach nowotworowych są: duża ilość wysięku (nawet do 1000 ml/dobę), ból w trakcie zmiany opatrunku i przy oczyszczaniu rany, nieprzyjemny zapach i krwawienie łożyska.
Z tego względu w leczeniu ran nowotworowych standardowe algorytmy stosowane w terapii ran trudno gojących się (wilgotna terapia, system TIMERS) są modyfikowane w zależności od potrzeb pacjenta.
Główne zasady pielęgnacji ran nowotworowych zostały zawarte w mnemoniku „HOPES”, którego poszczególne litery oznaczają:
H (ang. hemorrhage): krwawienie — w przypadku niewielkiego krwawienia stosuje się alginiany, a przy dużym krwawieniu adrenalinę, azotan srebra, ucisk, okłady z lodu
O (ang. odor): zapach — zaleca się między innymi opatrunki z węglem aktywowanym pochłaniające wysięk i nieprzyjemny zapach oraz działające przeciwbakteryjnie, podchloryny, miody medyczne
P (ang. pain): ból — przy ranach nowotworowych niezbędne jest stosowanie opatrunków atraumatycznych, które nie przywierają do rany (pierwsza warstwa opatrunku)
E (ang. exudate): wysięk — oprócz opatrunków atraumatycznych stosuje się też opatrunki wchłaniające wysięk z rany, aby nie dopuścić do jej wyschnięcia lub zbierania się nadmiernej ilości płynu (wierzchnia warstwa opatrunku)
S (ang. superficial bacterial burden): powierzchowne obciążenie bakteryjne — przy pomocy antyseptyków należy kontrolować rozwój ewentualnego zakażenia miejscowego lub podjąć decyzję o antybiotykoterapii przy objawach zakażenia ogólnoustrojowego.
Jak oczyszczać i dobierać opatrunki przy ranach nowotworowych?
Owrzodzenia nowotworowe podobnie jak inne rany przewlekłe wymagają regularnego oczyszczania przy każdej zmianie opatrunków. Zaleca się delikatne oczyszczanie enzymatyczne lub ostrożne płukanie. Mechaniczne usuwanie tkanek dopuszczalne jest tylko w przypadku luźnych zmian martwiczych. Nie zaleca się również oczyszczania gazą oraz oczyszczania chirurgicznego.
Najważniejszymi czynnikami przy doborze opatrunków stosowanych w leczeniu ran nowotworowych powinno być działanie atraumatyczne oraz maksymalne ograniczenie wysięku. Opatrunki należy zmieniać w przypadku przesiąknięcia, odklejenia od skóry lub pojawienia się nieprzyjemnego zapachu.
Źródło: Elżbieta Szkiler, „Rany nowotworowe skóry – objawy i postępowanie miejscowe”, Pielęgniarstwo w Anestezjologii i Intensywnej Opiece 2021;7(2), str.61–66
Przeczytaj także: Pęcherzyca – jakie są objawy, rozpoznanie i leczenie choroby?
